Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PLATON
101
6.E
SCHATOLOGIA
.Platonstawiałjwzoremorfikówjpytanie,dlaczegodusza,
doskonałaiwieczna,związanajestzciałemniedoskonałymiznikomym.Odpowiedźdał
etyczno-religijną,takąsamąjakoni;przyjmowałwrazznimi,żea)duszaistniałapier-
wotniebezciała,b)zaciążyłnaniejgrzech,c)dlaodkupieniazostałazłączonazciałem.
Gdywinęodkupi,będzieznówwolna.Poznanieprawdyprzezfilozofięuważałzanaj-
pewniejszyśrodekwyzwoleniaduszyzciała.
Jakpojmowałnieskończonedziejeduszy,czekającejąpoopuszczeniuciała?Nie-
skończonośćtęzapełniałbądźszeregiempróbiczynów,bądźniezmąconymszczęściem.
EschatologiaPlatonakusiłasięoszczegółoweodmalowanielosówduszy:opisywałasąd
pośmiertny,zamianęciał,dawałanawettopografięmiejsc,gdzieprzebywająduszepo
śmierci.Nawetwdialogachnajtrzeźwiejszych,zajętychsprawamiepistemologiiczypo-
lityki,przerywałswerozważania,byspojrzećwperspektywęlosówpozagrobowych.Był
prototypemtychfilozofów,którzywiedzieli,żedlaniektórychzagadnień,leżącychim
nasercu,niemożnaspodziewaćsięścisłegorozwiązania,niemniejnieuważalizasłusz-
newyłączeniaichzfilozofii.PrzykładPlatonaoddziałałnalosyfilozofii,któraposzłain-
nymitoraminiżnaukaścisła.
PrzekraczającgraniceścisłościPlatonzachowałjednakpełnąświadomość,gdzieta
granicaprzebiega.Poopisiemiejsc,wktórychprzebywajązmarli,dodaje:„Żebyjednak
wszystkozupełnietaksiędziało,jaktuopisałem,tegorozsądnyczłowieknapewno
utrzymywaćniemoże”,„alewartomiećodwagęwypowiadaniatychtwierdzeń,gdyżjest
topięknaodwaga”.„Ty
,Kalliklesie”jtakmówiwinnymmiejscuswejeschatologiij
„masztozapewnezababskiegadanieiniewątpliwiemożnabypogardzaćtakimirozpra-
wami,gdybyśmymogliznaleźćcoślepszegoiprawdziwszego”.
Platonbyłuczonym,alenietylkouczonym.Gdzieniemógłsięgnąćmetodąna-
ukową,tampróbowałfantazjipoetyckiejlubzdawałsięnawiaręreligijną.Specjalnie
wjegopoglądachnaduszęzbiegłysięmotywynaukoweipozanaukowe.Adokonane
przezPlatonapołączenietychrozbieżnychmotywówprzetrwałodługowdziejachmy-
ślieuropejskiej.Niektórzyzaśzjegonaśladowcówkładliszczególnylubnawetwyłącz-
nynacisknamotywyorfickiejegopsychologii,niemajączrozumienia,jakiemiałPla-
ton,dlagranicymiędzynaukąamitem.
III.NAUKAOPRZYRODZIE.1.C
ELOWOŚĆŚWIATA
.PrzyrodąmaterialnąPla-
tonzajmowałsięnajmniej,uważającjązanajpośledniejszyrodzajbytu,pozbawionytej
doskonałości,któracechujeideeidusze.Alegdywpóźniejszymjużwiekuuczyniłją
przedmiotemszczegółowszychrozważań,doszedłdowynikównadspodziewaniedla
niejpozytywnych.
Platonbyłdalekiodmechanistycznegopojmowaniaprzyrody,cechującegofilozo-
fięDemokryta:wprzyrodziewidziałniezbiórmechanicznyczęściiwytwórślepejko-
nieczności,alezespółorganiczny,ułożonycelowoirozumnie.Choćjestmaterialna,ale
mapierwiastkiidealneiduchowe.Pierwotnie,widzącniedoskonałośćprzyrody,prze-
ciwstawiłjejdoskonałeidee,alezczasemiwniejsamejrozpoznałcośzdoskonało-
ściidej.Musiałyumacniaćgowtympoglądzieodkryciaastronomicznedokonane
