Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PLATON
109
koładuiharmoniiduszy,mniemał,żekażdaczęśćjejmusimiećudział
wtejharmonii,każdamusimiećswącnotę,posiadaniezaświedzyjestcnotąjed-
nejtylkoczęści,mianowicierozumu.Trzysątedycnotyodpowiedniodotrzechczęści
duszy:mądrośćjestcnotączęścirozumnej,męstwojimpulsywnej,panowanienadso-
bąjpożądliwej;ponadtopotrzebnajestczwartacnotajsprawiedliwośćjłącząca
wszystkieczęściduszyiutrzymującawśródnichład,abykażda„spełniałaswoje”.Tak
powstałaklasycznateoriaczterechcnót,któraprzezwiekipozostałapanującą.
PonadtoPlatonwidział,żesamawiedzaicnotanieczyniąjeszczeżycialudzkiego
pełnymidoskonałym.Wiedzabezradościjesttaksamoniedoskonała,jakradośćbez
wiedzy.Cynicybylitaksamojednostronniiprzeztotaksamobłądzili,jakcyrenaicy.
Oczywiście,niekażdaradośćzasługuje,abyoniązabiegać.Ta,którądajązmysły,jestza-
zwyczajzmieszanazezłemicierpieniem.Natomiastzpiękna,wiedzyiharmonijnego
ukształtowaniażyciapłynieczystaradość.
Pojednostronnychteoriach,odktórychzaczęłasięetykaGreków,byłatopierw-
szapróbazestawieniaiklasyfikacjiróżnorodnychdóbricnót.Usystematyzowała
luźnymateriałzebranywrozmowachSokratesaizapoczątkowaładziełorozwinięteda-
lejprzezArystotelesa.
2.N
AUKAOMIŁOŚCI
.NiewtymjednakjeszczetkwiłojądroPlatońskiejetyki:
tkwiłowjegoidealistycznympoglądzienaświat.Jakbyt,takidobrorozdzielałnadwa
światy:idealnyirealny.Idobraidealnestawiałnieporównaniewyżejodrealnych.
Dobrarealnewporównaniuzidealnymiwydawałymusięznikome.Czywogó-
lemająwartośćimogąbyćuważanezadobra?PodtymwzględempoglądyPlatonaule-
gływahaniu.Byłczas,gdyłączącswójidealizmzascetyzmemorfickim,głosiłzupełne
wyrzeczeniesiędóbrdoczesnych:ideałemjegobyłwówczasfilozof,który,wyższypo-
nadrzeczyrealne,żyjeoboknich,aniespostrzegaich.Pesymistyczniemniemał,że
wświecierealnymzłomaimiećbędzieprzewagęnaddobremiżeprzetojedynądrogą
dozupełnegodobrajestodejścieztegoświata.
JednakżeniebyłtoostatecznypoglądPlatona.Później,przeciwnie,uznałdobra
realnezaniezbędnyszczebeldoosiągnięciadóbridealnych.Etykajego,podobniejakje-
goteoriapoznania,wyzbyłasięzczasemjednostronnościito,copierwotnieodrzucała,
pojęłajakoniezbędnyszczebelrozwoju.Tajegodojrzałateoriaetycznaskładałasię
ztrzechtez:1)dobrastanowiąhierarchię,2)szczytemhierarchiiniejestżadne
zdóbrrealnych,leczdobroidealne:ideadobra,3)dobrarealnesąnatomiastpoczątkiem
inieuniknionymetapemwdrodzedoszczytu.
OtymstosunkudóbrrealnychiidealnychPlatonwypowiedziałsięwUczcie,
wswejnauceomiłości.Związeknaukiodobrachznaukąomiłościwypływałstąd,że
miłość,jakjąpojmowałPlaton,tonicinnego,jakwłaściweduszydążeniedoosiągnię-
ciaiwiecznegoposiadaniadobra.
Otóżpierwszymprzedmiotemmiłościsądobrarealne,np.piękneciała.Zcza-
semdopierorodzisięwduszyświadomość,żepięknoduszjestwiększeodpięknaciał,
