Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.PrzeciwnicyHegla
nietylekrytykąidealizmuniemieckiego,ilewłasnymipomysłamiautora
DieWeltalsWilleundVorstellung.Możnawproststwierdzić,żezapo-
mnienieFriesawynikazjegopozostawaniawobszarzefilozofiiKanta,na-
tomiastfilozofiaSchopenhaueraoddziałujeprzezjegowłasnepomysły
metafizyczne.Możnatakżedoszukiwaćsięróżnicwosobowościachobu
myślicieli.ErnstvonAsterpiszeotymnastępująco:nZupełnieinnądrogą
idzieArturSchopenhauer(1788—1860),ostatnifilozof,któryznaciskiem
określasiebiejako»kantystę«,anawetjakojedynegoprawdziwegoigod-
negonastępcęKanta.JeżeliFriesiHerbartzajmująwobecsystemufich-
teańsko-heglowskiegopostawęchłodnejnegacji,touSchopenhauerane-
gacjataprzechodziwokrutneszyderstwo,wzjadliwądrwinę"63.
Oczywiście,zdzisiejszej,czasowobardzoodległejperspektywynie
jestistotne,czybliższyKantowi—awięczarazemtym,którytrafniej
uchwyciłkrytykęidealizmu—byłSchopenhauerczyteżFries.Zpewno-
ściąjednakargumenttenodegrałistotnąrolęwdalszymrozwojufilozofii
poHeglu.Symptomatycznewszakżejestto,żeanijeden,anidruginie
stworzyłszkoły.Wprawdziedoczekalisięnastępcówiwięcejichmiał
Fries,aleniebyłatojakaśszokującaliczba.KontynuacjęmyśliSchopen-
hauerapodjęłowgruncierzeczytylkodwóchmyślicieli,amianowiciewy-
dawcajegodziełJuliusFrauenstädt(1813—1879)oraz[KarlRobert]
EduardvonHartmann(1842—1906).NiecoinaczejsprawamasięzFrie-
sem,doktóregonawiązywałnajpierwJürgenBonaMeyer(1829—1897)64,
anaprzełomieXIXiXXwieku—LeonardNelson(1882—1927),który
stworzyłtakzwanąNowąSzkołęFriesa65.Niewydajesięjednak,aby
wjednymidrugimwypadkumożnamówićwprostokontynuacji,toteż
obajmyśliciele—zarównoSchopenhauer,jakiFries—wpisująsięraczej
wkrytykęidealizmuniemieckiego,aściślej—wkrytykęfilozofiiHegla,
niżwyznaczająpoczątekneokantyzmu.Dopoczątkówneokantyzmuzo-
63E.vonAster:Historiafilozofii.Tłum.J.Szewczyk.Warszawa1969,
s.399.
64FriedrichÜberwegpiszewprost:nNawiązującdoFriesa,takżeJürgenBonaMeyer
reprezentowałpsychologicznyempiryzmjakowłaściwąkontynuacjęfilozofiikantowskiej".
F.Überweg:Grundriss...,Teil4,13.Aufl.,s.156.Natomiastzupełnieinaczejkwestiata
wyglądazdzisiejszejperspektywy,kiedyKlausChristianKöhnkestwierdza:nDzisiajprawie
całkowiciezapomniane—alezhistorycznofilozoficznegopunktuwidzeniaocharak-
terystycznymznaczeniudlaczasówsporuomaterializm—jestponowneodkryciekryty-
cyzmuprzezJürgenaBonęMeyera".K.Ch.Köhnke:EntstehungundAufstiegdes
Neukantianismus.DiedeutscheUniversitätsphilosophiezwischenIdealismusundPosi-
tivismus.FrankfurtamMain1993,s.157.Natejpodstawie—oczymbędziejeszczemowa
—KöhnkeuznaMeyerazapierwszegoneokantystę.
65BardzokrytyczniedoFriesaiNelsonaodniósłsięCassirerwartykulezawartym
wnPhilosophischeArbeiten".Zob.E.Cassirer:DerkritischeIdealismusunddie
Philosophiedes"gesundenMenschenverstandes”.In:nPhilosophischeArbeiten".Hrsg.
vonH.CohenundP.Natorp.Bd.1:190611907.Giessen1907,s.1—35.
53
