Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
52
Częśćpierwsza:Geneza
Stwierdzaonmianowicie,żeFriespozostajewzależnościodwielu
współczesnychmufilozofów,ipisze:n[...]wydajesię,żeFriesbronista-
nowiskaKantawobecsystemówidealistycznychnastępców.Jednak-
że[...]niedasięwogólepomyślećkrytycyzmuFriesabezidealistycz-
nejmetafizyki.WprawdziewkażdymelemencienawiązujeFriesdo
Kanta,aleodFichtegoprzejmujemyśloczystejaktywnościJa,od
Schellinganieświadomąorganizacjęrozumujako»przyrodę«,od
Jacobiegopoznaniebezpośrednie,doktóregoodnosisiętylkoin-
telekt,aktóregoniemożeaniwytworzyć,anizmienićrefleksja.Fries
wtakimsamymstopniujestzależnyodReinholdaifilozofównaczelnej
zasady(Grundsatzphilosophen),MaimonaiSchulzego,jakiwobecro-
mantyków;wwielupunktachstykasięzeSchleiermacherem,
wjednympunkciezbliżasięnawetdoEschenmayera(amiano-
wiciewjegonauceo»przeczuciu«[Ahndung]):pomimowyrażonejempi-
rystycznejpostawyzasadniczejjestfilozofemwiary,pomimomocno
realistycznegozabarwieniajestidealistą"58.Rzeczjednakwtym,żezdzi-
siejszejperspektywyfilozofiaFriesabywaoceniananiecoinaczej,ajuż
zpewnościąnajbardziejkrytykowanymelementem,jejprzypisywanym,
jestwłaśnierzekomypsychologizm.Takiestanowiskogłosząprzede
wszystkimReinhardKleinknechtorazKlausSachs-Hombach.Tenostatni
stwierdzawprost,żeswojezadaniepostrzegajakonobronęFriesaprzed
zarzutempsychologizmu"59.Alewartoprzypomniećfakt,żejużw1875
rokuHeinrichEggeling,jedenzezwolennikówFriesa,pisał:n[...]przez
piszącychhistorięfilozofiinowożytnejniemalzawszejestFriesfałszywie
rozumiany"60.
ZdaniemCassirera—imożnatopostrzegaćjakoistotnązasługęFrie-
sawrozumieniufilozofii—wprzekonaniuFriesanieistniejeżadenspe-
kulatywnykierunekfilozofiipoKancie61.Cassirerpodkreślazarazem,że
tym,coodróżniaFriesaodinnychmyślicieli,jestnawiązanietakżedo
przedkrytycznychdziełKanta62.PunktwyjściafilozofiiFriesabyłbyoczy-
wiścietakisam,jakwprzypadkuSchopenhauera.Cowięcej—abyłajuż
otymmowa—towłaśnieSchopenhauerzdajesięodgrywaćdziświększą
rolęwhistoriifilozofii.Problemjednakwtym,żejestonawyznaczona
58G.Lehmann:GeschichtedernachkantischenPhilosophie...,s.118—119.
59K.Sachs-Hombach:KantundFries.ErkenntnistheoriezwischenPsycho-
logismusundDogmatismus.nKant-Studien"2002,Bd.93,s.202.
60H.Eggeling:KantundFries.DieanthropologischeAuffassungder"Kritik
derVernunft”inihrenwesentlichenPunktenerörtert.Braunschweig1875,s.4.
61nDiegesamtespekulativeBewegung,diemitFichteeinsetztunddiedaraufge-
richtetist,denkritischenIdealismusKantsineinen»absolutenIdealismus«umzubilden,
istfürFriesnichtvorhanden".E.Cassirer:DasErkenntnisprobleminderPhilo-
sophieundWissenschaftderneuerenZeit.Bd.3...,s.447.
62Ibidem,s.448.
