Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
54
Częśćpierwsza:Geneza
stałojeszczetrochęczasu,choćjednakjużzdarzająsięmyśliciele,którzy,
podobniejakSchopenhaueriFries,krytykująidealizmniemieckialbo
wprostposzukująinnychsposobówfilozofowania,którychcechącharak-
terystycznąjestto,żesąbliższefilozofiiKantaniżfilozofiiFichtego,
SchellingaczyteżHegla.Namarginesiewartozaznaczyć,żefilozofowie
nawiązującydoKantaniestanowiąjakiejśogromnejrzeszyfilozofu-
jących.Raczejspośródtych,którzykrytykująHegla,jedynienieliczni,
przynajmniejkiedyHegeljeszczeżyjebądźteżbezpośredniopojego
śmierci,akcentująkoniecznośćpowrotudoKanta.Niepojawiasiętaka
ideaaniwśróduczniówsamegoHegla—anitychuznawanychzarepre-
zentantówlewicy,aniteżtychuznawanychzaprzedstawicieliprawicyhe-
glowskiej—anitymbardziejuSørenaKierkegaarda,anirównieżwtak
zwanejszkolehistorycznej66.HasłopowrotudoKantapojawiasię—
oczymbędziejeszczemowa—uErnsta[MariiJohannaKarla]Freiherra
vonFeuchterslebena(1806—1849).
CzyFriesbyłpsychologistą?Odpowiedźnatakpostawionepytanie
niejest,boiniemożebyćjednoznaczna.MarekKazimierczak,autorje-
dynejwjęzykupolskimrozprawypoświęconejpoczątkomneokantyzmu,
stwierdza:nJednązpierwszychiznaczącychwdziejachrecepcjifilozofii
KantapróbpsychologicznejinterpretacjizałożeńKantowskiegotranscen-
dentalizmupodjąłwspółtwórcanowoczesnejpsychologii,azarazempre-
kursorjednejzneokantowskichszkółznanejpodnazwąneofriezjańskiej
—JacobFriedrichFries.Jakojedenzpierwszychprzeciwnikówabsolut-
negoidealizmuHegla,broniączałożeńKantowskiegokrytycyzmuprzed
idealistycznyminastępcamiKanta,tj.Fichtem,SchellingiemiHeglem,
samuznawałsięzanajwierniejszegojegoucznia"67.Postawionatezawy-
dajesię,wświetletego,cotujużpowiedziano,conajmniejdyskusyjna.
KlausSachs-Hombachpiszewtymkontekścieolicznychrozbieżno-
ściach,jakiezaznaczająsięwoceniefilozofiiFriesa68.Niewolnorównież
zapominać,żewpodobnymkierunkuidzieinterpretacjaErnstaCassire-
ra,którymówi,żeFriesjestbardzodalekiodnsystemówfilozoficznego
empiryzmu"69.ZtegoteżpowoduCassirerproponujeodróżnićmetodę
Friesaodrezultatów,dojakichprowadzitametoda,ipisze:nNiemamy
więctudoczynieniaaniz»wewnętrznąfizykąeksperymentalną«,aniteż
zczystąhistoriąnaszegorozumu,którabypokazywała,jakdochodzion
dotakiegobądźinnegopoznania,leczidzietu—abyużyćwspółczesnego
66Zob.H.Schnädelbach:GeschichtsphilosophienachHegel.DieProbleme
desHistorismus.Freiburg—München1974.
67M.Kazimierczak:Wczesnyneokantyzm.Poznań1999,s.54—55.
68Zob.K.Sachs-Hombach:KantundFries...,s.201—202.
69E.Cassirer:DasErkenntnisprobleminderPhilosophieundWissenschaft
derneuerenZeit.Bd.3...,s.452.
