Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.PrzeciwnicyHegla
Strümpell—niejestżadnąnauką,któramazapryncypianiezależnepoję-
cia,naktórychpodstawiemogłabysięonasamodzielnie,ibezwzględu
nainnąwiedzę,rozwinąć"120.Podkreślananiesamodzielnośćpedagogiki
wymagawskazaniadyscyplinypodstawowej,stanowiącejpunktwyjścia
ifundamentrozważańzzakresupedagogiki.nTowszystko—stwierdza
Strümpell—razemwziętepozwalazauważyćzależnośćpedagogikioddo-
świadczenia,jednocześnieodpsychologii,aponadtoodetyki(Sitten-
lehre)"121.Możnazatemuznać,żezperspektywypóźniejszegorozumie-
niafilozofii,zwłaszczawprzypadkuneokantyzmubadeńskiego,którypo-
zostawałpodwpływemLotzego,najważniejszymosiągnięciemHerbarta
jestukazanietychzależności.Towłaśnieskłoniłogodowypracowaniain-
nejkoncepcjimetafizykiniżta,którąproponowaliidealiściniemieccy,
gdyż—copodkreślaMurzyn—jestonaopartanienaJa,lecznado-
świadczeniu.Jednocześniewartozauważyć,żeHerbartnzdawałsobiedo-
skonalesprawęzwieloznacznościterminu»doświadczenie«"122.Wielo-
znacznośćterminundoświadczenie"rzucaświatłonawieloznaczność
takichterminów,jaknfilozofia",npoznanie"inmetafizyka".Znajdujeto
wyrazwdziełachsamegoHerbartapodejmującegorozważaniadotyczące
doświadczenia123.Problemmetafizykistanowiłnatyleistotnyelementfi-
lozofowaniaHerbarta,żetakżeTrendelenburgpoświęciłmukilkatek-
stów124.nHerbart—piszeTrendelenburgnapoczątkupierwszegotekstu
dotyczącegorozumieniametafizyki—wyjaśniafilozofięjakoopracowanie
pojęćizgłównychrodzajówtakiegoopracowaniawyłaniająmusię
główneelementyskładowefilozofii.Takwięclogikamazazadaniedzięki
opracowaniuwyjaśnićiwytłumaczyćpojęcia,natomiastzadaniemetafi-
zykipoleganauczynieniuzrozumiałymipojęćdoświadczenia"125.
TęzłożonośćmetafizykiwujęciuHerbartapotwierdzajątakżeinniin-
terpretatorzy.nPrzezmetafizykę—piszeErdmann—rozumieHerbart,
63
120Ibidem,s.79.
121Ibidem,s.80.
122A.Murzyn:JohannFriedrichHerbart...,s.65.
123J.F.Herbart:HauptpunctederMetaphysik.2.Aufl.Göttingen1808;Idem:
AllgemeineMetaphysik,nebstdenAnfängenderphilosophischenNaturlehre.Erster,
historisch-kritischerTheil.Königsberg1828.
124A.Trendelenburg:ÜberHerbartsMetaphysikundeineneueAuffassung
derselben.In:Idem:HistorischeBeiträgezurPhilosophie.Bd.2:VermischteAbhand-
lungen.Berlin1855,s.313—351;Idem:
ÜberHerbartsMetaphysikundneue
Auffassungenderselben.ZweiterArtikel.In:Idem:HistorischeBeiträgezurPhilo-
sophie.Bd.3:VermischteAbhandlungen.Berlin1867,s.63—96;Idem:Überdieme-
taphysischenHauptpunkteinHerbartsPsychologie.In:Idem:HistorischeBeiträge
zurPhilosophie.Bd.3...,s.97—121.
125A.Trendelenburg:ÜberHerbartsMetaphysikundeineneueAuffassung
derselben...,s.313.
