Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
rejonachdowodzą,żebyłotopaństwosilnegospodarczo,politycznie
ikulturalnie,swymiwpływamizataczająceszerokikrągsięgającyw
głąbśrodkowegoizachodniegoIranu.WyrobyzMarlikodnajdujemy
nietylkowMazanderanie;sąonespotykanetakżewIranie
środkowym(Sialk)ipółnocnym(Hasanlu,Zawije).
PaństwawAzjiZachodniejiwIranieprzedprzybyciemAriów
Układypolityczneikulturowewzachodniejiwewschodniej
częściIranuróżniłysięwznacznymstopniu.Naczęśćwschodnią
Iranuwpływmiałykulturystepoweiichnosiciele,ludykoczownicze
–nomadzibyliprzekazicielamidorobkuChin–zaśodpołudnia
obszarytepodlegaływpływomIndii.Odmienniekształtowałsię
zachodniIran,gdziesytuacjapolitycznaikulturowabyła
nieporównanie
bardziejzłożona
ze
względu
na
sąsiedztwo
MezopotamiiiKaukazu.Ludyipaństwatychregionówbardzosię
różniły.PrócztegonazachodniIranoddziaływałazróżnicowana
etnicznieipolitycznieAzjaZachodnia,atakżeEgipt,jednakdlatego
państwasprawyIranumiałyznaczeniedrugorzędneibyływyłącznie
funkcjąjegopolitycznychaspiracjiwAzjiZachodniej,szczególniew
odniesieniudoSyrii.
Wnajbliższymsąsiedztwiepłaskowyżuirańskiego,posuwającsię
odpołudniakupółnocywzdłużjegozachodniejgranicy,znajdował
sięSumer,zastąpionypóźniejprzezElam.Sumersąsiadowałod
północyzMezopotamią.Problemzaludnieniatychziemniejest
jeszczerozstrzygnięty.NapewnoobszartenzostałzasiedlonywII
poł.Vw.,choćniektórzybadaczeprzesuwajątootysiąclat,na
połowęVIwieku.Sumerowiebyliludemniespokrewnionymz
sąsiadamiiichpochodzeniejestnadalsprawąsporną:pewneanalogie
językowejednibadaczeodnajdująwTybecie,inniłącząsumeryjskiz
językamiaglutynacyjnymiAzjiŚrodkowej.Erasumeryjskiego
panowaniawpołudniowejMezopotamiitrwałaprzeszłopółtora
tysiącalat,dopoczątkówIItysiąclecia(3500-1900).PodkoniecIV
tysiącleciaichcywilizacjaosiągaostatecznykształt;natenokres
datujemypierwszetekstyzapisanenatabliczkach.Sumeroddziaływał
kulturalnienaśrodkowąipółnocnąMezopotamię.Wpływyjego
