Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ3
ARIOWIEWIRANIE
Źródła
DobadańnadprzeszłościąAriówmamydwarodzajeźródeł.Na
pierwszymmiejscunależywymienićtekstypisane,przedewszystkim
asyryjskieielamickie,nadrugimmateriałarcheologiczny.Francuskie
ekspedycje,któreprzezkilkadziesiątlatzpowodzeniemprowadziły
zakrojonenaszerokąskalępracewykopaliskowewSuzie,jednymz
elamickichcentrówpolitycznych,stosunkowodobrzeprzebadały
Chozestan,tj.dawnyElam,.NajdokładniejjednakAzjaŚrodkowa
zostałazbadanaprzezradzieckieekspedycje.Jednąznichkierował
S.P.Tołstow,odkrywcastarożytnegoChorezmu.Natematirańskiego
interioruorazAfganistanumamywyrywkowedane,mimo
wykopaliskprowadzonychnakilkudziesięciustanowiskach.
NapoboczutegociąguźródełstoiAwesta,świętaksięga
zreformowanegomazdaizmu,zoroastryzmuipodstawowyzbiór
tekstów
zoroastryjskich.
W
III
w.
n.e.
opatrzonoAwestę
komentarzami,poperskuzand,którestałysięnierozłącznąjej
częścią,stądpóźniejszanazwaksięgiZend-Awesta.Awestajest
najstarszymdokumentemirańskim,będącpierwotniezabytkiem
literaturyustnej.Dodziśniemamiędzybadaczamizgody,gdziei
kiedypowstała.Użytetunazewnictwogeograficznebardzosilnie
przemawiazatym,żedokumentpowstałwzachodnimAfganistaniei
Turkmenii,iżerelacjonujestosunkipanującenatymobszarze.
Zachowałasię,takchcetradycja,tylkojednaczwartapierwotnego
tekstu,alemimotakznacznychubytkówdokumentnierobiwrażenia
strzępków,urywanychpartiiwiększejcałości.Uróżnychbadaczy
spotykamyrozmaitedatyjejpowstania;przeważajednakpogląd,że
zasadniczaczęść(prócznajstarszychpartii,Gath,tj.hymnów)
powstaławewschodnimIranieprzypuszczalniewVIw.,alenie
późniejniżwVw.p.n.e.,natomiastGathydatujesięnadwieścielat
wcześniej.
Gathyzostałyspisanewjęzyku,którynazywamyawestyjskim,
ponieważznamygotylkoztegozabytku.Języktenniepozostawiłpo
