Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
(1772,1793,1795)utraciłanarzeczRosji,PrusiAustriizarównonie-
podległość,jakiterytorium,a12mlnjejmieszkańcówstałosięna123
lataobywatelamiodrębnychmocarstw.
Tasytuacjapolitycznastwarzała,przynajmniejnapozór,wyjątkowo
korzystnewarunkidlaumiędzynarodowieniarodzącejsięnanaszych
ziemiachpsychologii,otwierałabowiemPolakomdostępdoznaczących
ośrodkównaukowychikulturalnych,leżącychnaterenachAustrii,Prus
iRosji7.Ponadto–iniezależnieodtego,żePolskabyłakrajemwieloet-
nicznym8–jejskładnarodowościowysięwzbogacił,boKraków,Lwów,Po-
znańczyWarszawastałysięwtymczasiemiastamiaustriackimi,pruskimi
czyrosyjskimi.Złożony,demograficzno-kulturowykontekstwpływałna
kształtpolskiejpsychologii,napojawiającesięideeitrendyintelektualne.
Zjednejbowiemstrony,wielupsychologówkształciłosięwośrodkach
akademickichzachodniejEuropy,przedewszystkimwWiedniu,Berlinie,
Lipsku,Genewie,Zurychu,Paryżu,atakżenp.wEdynburgu9.Większość
znichposługiwałasiębieglejęzykiemniemieckimifrancuskim,rzadziej
–angielskimirosyjskim,copozwalałonastałykontaktzliteraturąna-
ukowąoraznaogłaszaniewłasnychpracweuropejskichwydawnictwach
iczasopismachnaukowych.Jednocześnieniemaływkładwtworzenie
myślipsychologicznejwnosiliciuczeniibadaczepochodzącyzzagranicy,
którychprzodkowie(bądźonisami)osiedlalisięnaziemiachpolskich.
Zdrugiejjednakstrony
,tasamasytuacjapolitycznawpływałanieko-
rzystnienarozwójpolskiejpsychologiiiprocesjejumiędzynarodowienia.
ZaborybyłydlaPolakówwielkąopresjąiskutkowałydługotrwałympo-
czuciemupokorzenia,związanymzutratąniepodległości,prawiswo-
bódobywatelskich.Natereniezaborówprowadzonointensywnąakcję
7
PrzykładowowCesarskimUniwersyteciewKazaniuwykładałWładimirBechtieriew,
apowiązanymizdziejamipolskiejmyślipsychologicznejabsolwentamitejuczelnibyli(m.in.)
psychiatraipsychoanalitykJanWładysławNelkenorazpsycholog,lekarzipedagog,Tadeusz
Jaroszyński.
8
NaterenachPolskizamieszkiwalim.in.Ukraińcy,Litwini,Rosjanie,Ormianie,Austriacy
,
Niemcyorazzróżnicowanakulturowomniejszośćżydowska(Żydzizasymilowaniimówiący
popolsku,niezasymilowanimówiącywjidyszorazemigrancizRosji,tzw.Litwacy,mówiącypo
rosyjsku).
9
Najpełniejsząwiedzęopolskichabsolwentacheuropejskichośrodkówmożnaznaleźć
wnajnowszejksiążceCezaregoW
.Domańskiego(2018).
13
