Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wzmagaćiniemalcałyrokzatrzymałaBolesławanałożuboleści.Alekiedy[jeszcze]
postąpiła,a[książę]spostrzegł,żezdnianadzieńsłabnie,czującsiębliskiśmierci,
wzywadosiebiewielkiezgromadzenieprałatówibaronów.Stwierdziwszy,żegrozi
muśmierć,prosiich,bypojegozgoniestaralisięzachowaćjednośćizgodę,żeby
niesnaskiniedoprowadziłypaństwadocałkowitejzguby.Zostawiłpięciużyjących
synów,zatemwiększośćPolakówprzewidywała(coteżsięstało)nieszczęsnyrozpad
królestwa,którynastąpiłwkrótkimczasie,orazniemożność[utrzymania]długotrwałej
zgodywśródtyluksiążąt.Iniebyłymylneteprzewidywania,jaktoprzedstawimy
wnastępnychrozdziałach.Iżebypojegośmierciniewybuchłyprzypadkiemmiędzy
synamiwojnyotronkrólewski,nienawiściispory,dzielimiędzysynówKrólestwo
Polskie,któregosamdotejporybyłjedynymksięciemiwładcą.Pierworodnemu
Władysławowi,synowiRusinki,zapisujeziemiękrakowską,sieradzką,łęczycką,Śląsk
iPomorze.Poleca,bywjegorękuztytułuprimogenituryzostaławładzazwierzchnia,
tronksiążęcyidawnyautorytet,apozostałymbraciomrozkazuje,żebymubyliwe
wszystkimposłuszni.Twierdzi,żejeśliwKrólestwiePolskimniebędziejednego
człowieka,którybędziemiałpieczęnadwszystkim,nastąpicałkowityupadekiroz-
przężenie.BolesławowiKędzierzawemuzapisujeMazowsze,ziemiędobrzyńską,
Kujawyiziemięchełmińską.MieczysławowiStaremuziemięgnieźnieńską,poznańską
ikaliską,HenrykowiIziemięsandomierskąilubelskąorazdzielniceiprzynależności.
PozostałurodzonywpoprzednimrokusynKazimierz,jeszczeniemowlęwkołysce,
któremu,porozdzieleniumiędzyczterechsynówwszystkichziemiprowincji,nie
zostawiłżadnegodziału.Wszyscyobecniprzytymrozporządzeniu[ostatniejwoli]
sądzili,żezrobiłtoprzeznieuwagę,zapomnieniealbowskutekchoroby.Podsuwano
muimiępiątego,maleńkiegosynaKazimierza,akiedymuzwróconouwagę,żeby
ijemu,najmłodszemuspośródbraci,zostawiłnależnymudział,odpowiedział:„Już
dawno–powiada–wymyśliłemtendział”.Gdywszyscyzezdziwieniemiciekawością
wypytywalisięnawzajem,cotozapiątydział,rzekł:„Czyniewidzicie,żenaczterech
kołachznajdujesiępiąta[częśćwozu]:siedzenie,którezwiesiępopolskuwasąg.
Położonywśrodkustanowijegonajważniejszączęść.Otrzymałteżnazwę,która
wywodzisięzistotyposzczególnychczęści.Takitemudzieckuprzeznaczam
środkowydział,międzyczteremabraćmi-dziedzicami,którymuzapewniwiększy
szacunekiwpływy,niżktórykolwiekzpozostałychdziałów.Toteżprzestańciemartwić
siętymdzieckiemimoimniezgodniezpowinnościąułożonymtestamentem,botę
troskęmożnapozostawićjegoopiekunom”.Przeczuwałjakoś–itoprzeczuciegonie
omyliło–żeniektórzysynowieniepożyjądługo.Niejestrzecządośćjasnąiniedonas
należysądzić,czyzadecydowałtakpodwpływemnatchnienia,czynieprzytomny,jak
tobywaprzyzgonie,czyteżzobawyprzedwiększympodziałemirozpadnięciemsię
królestwa.PrzyjąwszynastępniewiatykZbawienia,zmarłnajjaśniejszyksiążę,gorący
obrońcaumiłowanejojczyzny.Strawiłygoraczejdolegliwościicierpieniaduchoweniż
fizyczne.Żyłokoło60lat.Cieszyłsięogromnąsławąiszacunkiemzpowodu
łagodnościicierpliwości.Jegośmierćopłakiwałdługocałynaródpolski.Ciałojego,
przywiezionedomiastaPłocka,pochowanoznależytymszacunkiemwkatedrze
płockiejrazemzprochamiojca.Zmarłzaśwtrzydziestymszóstymrokuswego
panowania,awpięćdziesiątymczwartymrokużycia.
25
