Historia ustroju i prawa w Polsce do 1772/1795

Sławomir Godek, Magdalena Wilczek-Karczewska

Uzyskaj dostęp

ISBN/ISSN:

978-83-01-14797-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2006

Liczba stron:

566

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Godek, Sławomir; Wilczek-Karczewska, Magdalena. Historia ustroju i prawa w Polsce do 1772/1795. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006, 566 s. ISBN 978-83-01-14797-6

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Godek, S.

A1 Wilczek-Karczewska, M.

T1 Historia ustroju i prawa w Polsce do 1772/1795

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2006

SN 978-83-01-14797-6

Bibliografia BibTex:

@Book{ 275, author = "Godek, Sławomir and Wilczek-Karczewska, Magdalena", editor = "", title = "Historia ustroju i prawa w Polsce do 1772/1795", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2006", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-14797-6" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Godek, Sławomir

AU - Wilczek-Karczewska, Magdalena

ED -

TI - Historia ustroju i prawa w Polsce do 1772/1795

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2006

SN - 978-83-01-14797-6

ER -

Netografia (standard APA):

Godek, Sławomir; Wilczek-Karczewska, Magdalena. Historia ustroju i prawa w Polsce do 1772/1795 [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006 [dostęp: 27 06 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/historia-ustroju-i-prawa-w-polsce-do-17721795-slawomir-godek-magdalena-275.

historia Polski, historia ustroju, historia

Dopełnienie serii podręczników historycznoprawnych M. Kallasa Historia ustroju Polski oraz D. Makiłły Historia prawa ...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-14797-6

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2006

Liczba stron:

566

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Przedmowa14
Wstęp16
Wykaz skrótów18
A. Ustrój24
A.1. Od połowy X w. do roku 145424
1. Polska Mieszka I w świetle dokumentu Dagome iudex24
2. Testament Bolesława Krzywoustego z 1138 r. w świetle Kroniki Wincentego Kadłubka24
3. Testament Bolesława Krzywoustego z 1138 r. w świetle Kroniki Jana Długosza25
4. Uchwały zjazdu łęczyckiego z 1180 r. w świetle Kroniki Wincentego Kadłubka27
5. Uchwały zjazdu łęczyckiego z 1180 r. w świetle bulli papieża Aleksandra III28
6. Testament Bolesława Krzywoustego w świetle bulli papieża Innocentego III z 1210 r29
7. Przywilej ziemski Władysława Laskonogiego, wydany w Cieni w 1228 r. dla Małopolski29
8. Przywilej ziemski króla czeskiego Wacława II, wydany w Lutomyślu w 1291 r. dla Małopolski30
9. Przywilej budziński z 1355 r. w świetle Kroniki Jana Długosza31
10. Przywilej koszycki z 1374 r33
11. Unia w Krewie z 1385 r. (akt Jagiełły i jego braci)36
12. Książę pomorski Warcisław składa hołd królowi Władysławowi Jagielle 2 listopada 1390 r37
13. Unia wileńsko-radomska z 1401 r. (akt unii panów polskich)38
14. Unia horodelska z 1413 r. (przywilej króla Władysława Jagiełły i wielkiego księcia Witolda)39
15. Unia horodelska z 1413 r. (akt panów litewskich)43
16. Unia horodelska z 1413 r. (akt panów polskich)44
17. Zjazd w Łęczycy z 1426 r. w świetle Kroniki Jana Długosza46
18. Potwierdzenie przywilejów szlacheckich w Jedlnej w 1430 r. w świetle Kroniki Jana Długosza47
19. Wielki przywilej Kazimierza Jagiellończyka dla Litwy z 1447 r52
A.2. Rzeczpospolita szlachecka (1454-1795)56
20. Statut króla Kazimierza Jagiellończyka, wydany w Nieszawie w 1454 r. Według Kodeksu dzikowskiego56
21. Unia wileńska z 1499 r. (akt unii panów litewskich)61
22. Unia mielnicka z 1501 r. (przywilej wielkiego księcia Aleksandra)62
23. Konstytucja Nihil novi z 1505 r66
24. Instrukcja poselska uchwalona na sejmiku w Środzie i przedłożona przez posłów wielkopolskich na sejmie walnym w Piotrkowie, zwołanym na 30 listopada 1534 r66
25. Instrukcja poselska uchwalona na sejmiku w Proszowicach i przedłożona przez posłów małopolskich na sejmie walnym w Piotrkowie, zwołanym na 30 listopada 1534 r69
26. Konstytucja sejmu walnego piotrkowskiego z 1544 r71
27. Ordynacja wojskowa króla Zygmunta Augusta z 3 sierpnia 1557 r75
28. Zygmunt August, król polski i wielki książę litewski, odstępuje sukcesję na Wielkie Księstwo Litewskie Koronie Polskiej i określa charakter połączenia obu państw (Deklaracja o unii litewskiej) w Warszawie na sejmie 13 marca 1564 r80
29. Panowie rady i posłowie ziemscy Korony Polskiej odnawiają unię z Wielkim Księstwem Litewskim na sejmie w Lublinie 1 lipca 1569 r81
30. Porządek rady koronnej polskiej i litewskiej ustanowiony na sejmie lubelskim (po 4 lipca 1569 r.)87
31. Konfederacja kapturowa z 1572 r89
32. Akt Konfederacji Generalnej Warszawskiej z 1573 r90
33. Porządek obioru monarchy z 1573 r92
34. Artykuły henrykowskie z 1573 r94
35. Konstytucja o utworzeniu Trybunału Koronnego z 1578 r98
36. Artykuły wojskowe hetmana koronnego Jana Zamoyskiego, wydane w Studzianach 3 sierpnia 1580 r104
37.1. Akt konfederacji zawiązanej przez szlachtę województw kujawskich w Radziejowie 15 stycznia 1587 r107
37. Funkcjonowanie samorządu szlacheckiego i sejmu walnego na przykładzie akt z lat 1587-1752107
37.2. Uniwersałkróla Zygmunta III wzywający na sejmik przedsejmowy z 17 stycznia 1616 r110
37.3. Instrukcja z 4 grudnia 1628 r. dana posłom na sejm walny warszawski111
37.4. Protestacja szlachty województw brzeskiego i inowrocławskiego przeciw laudum sejmikowemu 8 stycznia 1629 r114
37.5. Uchwała sejmiku relacyjnego województwa krakowskiego w Proszowicach z 11 maja 1676 r116
37.6. Atestacja dana deputatowi na Trybunał Koronny na sejmiku deputackim województwa podolskiego we Lwowie 15 września 1687 r123
37.7. Limitacja sejmiku kujawskiego z 27 marca 1703 r123
37.8. Przebieg obrad sejmu walnego od 2 do 26 października 1752 r124
38. III Statut litewski z 1588 r134
39. Z konstytucji sejmu walnego koronnego warszawskiego z 1609 r138
40. Uniwersał królewski, wydany w Warszawie 27 maja 1668 r., wzywający do gotowości wojennej139
41. Pacta conventa Michała Korybuta Wiśniowieckiego z 1669 r., wydane na sejmie walnym elekcyjnym warszawskim140
42. Uniwersał prymasa Kazimierza Floriana Czartoryskiego z 1673 r149
43. Z konstytucji sejmu warszawskiego z 1717 r153
44. Konstytucja sejmu konwokacyjnego warszawskiego z 1764 r. o utworzeniu Komisji Skarbu Koronnego159
45. Konstytucja sejmu konwokacyjnego warszawskiego z 1764 r. o utworzeniu Komisji Wojskowej164
46. Prawa kardynalne z 1768 r166
47. Konstytucja sejmu ekstraordynaryjnego warszawskiego z 1773 r. o Komisji Edukacji Narodowej173
48. Prawa kardynalne z 1775 r174
49. Konstytucja sejmu ekstraordynaryjnego warszawskiego z 1775 r. o Radzie Nieustającej176
50. Uniwersał podskarbiego wielkiego koronnego w sprawie lustracji łanów wybranieckich z 1777 r197
51. Zbiór praw sądowych Andrzeja Zamoyskiego z 1778 r200
52. Prawa kardynalne niewzruszone z 1791 r205
53. Ustawa o sejmikach z 24 marca 1791 r207
54. Ustawa o miastach królewskich z 18 kwietnia 1791 r217
55. Ustawa Rządowa z 3 maja 1791 r223
56. Ustawa o Komisji Policji z 1791 r230
57. Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów z 20 października 1791 r245
58. Ustawa o Komisji Skarbowej z 1791 r246
59. Polska Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela 1788-1792257
60. Prawa kardynalne z 1793 r264
61. Pacta conventa dla Królów Polskich z 1793 r267
62. Materiae status z 1793 r272
63. Uniwersał połaniecki z 7 maja 1794 r273
64. Utworzenie Rady Najwyższej Narodowej w 1794 r276
B. Prawo284
B.1. Od połowy X w. do roku 1454284
65. Przywilej borzykowski z 1210 r. w świetle bulli papieża Innocentego III z 1211 r284
66. Zapewnienie wolności i immunitetów Kościołowi polskiemu przez książąt: krakowskiego, mazowieckiego, kaliskiego i opolskiego w latach 1211-1215285
67. Uchwały synodu sieradzkiego z 1233 r286
68. Lokacja wsi Powidza na prawie niemieckim w 1243 r289
69. Bolesław Wstydliwy nadaje wojewodzie krakowskiemu Klemensowi z Ruszczy immunitet sądowy i inne przywileje publiczne w 1252 r290
70. Przywilej lokacji miasta Poznania z 1253 r291
71. Lokacja miasta Warty w 1255 r293
72. Przywilej lokacji miasta Krakowa z 1257 r295
73. Przywilej generalny dla Żydów w Wielkopolsce z 1264 r297
74. Przywileje immunitetowe przysługujące rycerstwu w drugiej połowie XIII w301
75. Nadanie prawa niemieckiego wsi Garlica w 1274 r302
76. Przemysł II potwierdza wszystkie swobody w dobrach komesa Tomisława z Szamotuł, kasztelana poznańskiego, i nadaje nowe w 1284 r303
77. Lokacja wsi Radlina na prawie niemieckim w 1291 r304
78. Nadanie klasztorowi w Lądzie immunitetu wraz z prawem ścigania zbiegów w 1291 r. (rok wystawienia poprawiony na 1294)305
79. Konfiskata majątku rycerskiego za rozbój w dobrach kościelnych z 1294 r306
80. Książęta dobrzyńsko-łęczyccy Władysław i Bolesław przyznają Racławowi z Żórawina szlachectwo i prawa rycerskie w 1307 r308
81. Z Księgi henrykowskiej309
82. Z Księgi elbląskiej327
83. Suma statutów małopolskich króla Kazimierza Wielkiego według Kodeksu dzikowskiego336
84. Roty przysiąg sądowych340
85. Statut warcki z 1423 r. w układzie 31 artykułów według Kodeksu dzikowskiego343
86. Edykt wieluński króla Władysława Jagiełły przeciw husytom z 1424 r348
87. Nagana szlachectwa przed sądem ziemskim z 1428 r349
B.2. Rzeczpospolita szlachecka (1454-1795)351
B.2.1. Prawo ziemskie351
88. Formula processus z 1523 r351
89. Konstytucje sejmu walnego krakowskiego z 1543 r352
90. Z konstytucji sejmu piotrkowskiego z 1565 r367
91. Z konstytucji sejmu walnego warszawskiego z 1578 r367
92. III Statut litewski z 1588 r368
93. Z konstytucji sejmu walnego warszawskiego z 1589 r398
94. Z konstytucji sejmu walnego koronnego warszawskiego z 1601 r398
95. Ordynacja Myszkowskich ustanowiona na sejmie walnym koronnym warszawskim w 1601 r399
96. Z konstytucji sejmu walnego koronnego warszawskiego z 1607 r399
97. Ordynacja księcia Ostrogskiego ustanowiona na sejmie walnym koronnym warszawskim w 1609 r400
98. Z konstytucji sejmu walnego koronnego warszawskiego z 1609 r400
99. Z konstytucji sejmu walnego koronacyjnego warszawskiego z 1633 r401
100. Z konstytucji sejmu walnego koronnego warszawskiego z 1638 r402
101. Z konstytucji sejmu walnego koronnego warszawskiego z 1641 r402
102. Z konstytucji sejmu walnego koronnego warszawskiego z 1673 r403
103. Z konstytucji sejmu ekstraordynaryjnego warszawskiego z 1677 r403
104. Z konstytucji sejmu ordynaryjnego walnego grodzieńskiego z 1678 r403
105. Z konstytucji sejmu ordynaryjnego warszawskiego z 1690 r404
106. Z konstytucji sejmu ordynaryjnego warszawskiego z 1776 r404
107. Testament Jerzego Despota Zenowicza, kasztelana smoleńskiego, sporządzony w Smorgoniach 27 listopada 1582 r406
B.2.1.1. Prawo ziemskie (dokumenty praktyki)406
108. Akt działów rodzinnych wsi Lipe między Janem a Prokopem i Piotrem Lipskimi z 1606 r414
109. Umowa o dzierżawę wsi Gać Moskurnia i zastaw wsi Trzebienie i Ciepielew z 27 lipca 1620 r414
110. Inwentarz wsi Dębsko, będący w posiadaniu stryjów i opiekunów Władysława Potworowskiego, spisany 6 kwietnia 1621 r416
111. Z Metryki Litewskiej416
112. Testament Bogusława Radziwiłła, koniuszego wielkiego litewskiego, sporządzony w Orli 27 grudnia 1668420
113. Uniwersał królowej Marii Kazimiery, wydany przed podróżą do Rzymu w 1698 r426
114. Testament Jerzego Budrewicza z 9 lipca 1699 r427
115. Testament Leona Abramowicza z 8 marca 1713 r428
116. Reskrypt króla Augusta II dla władz cywilnych na obszarze diecezji płockiej z 1727 r. w sprawie procesów o czary429
117. Umowa przedślubna zawarta między Anną z Ossolińskich Szaniawską, matką narzeczonej, a Michałem Ossolińskim, narzeczonym, 25 kwietnia 1753 r430
118. Zeznania świadków w sprawie pobicia szlachcianki przez jej chlebodawców mieszczan kaliskich, złożone przed sądem grodzkim w 1785 r432
B.2.2. Prawo miejskie434
119. Wielki książę Aleksander ustanawia bractwo złotnicze w Wilnie i nadaje mu statut w Trokach 23 sierpnia 1495 r434
120. Wilkierz poznański z 1568 r. zawierający przepisy sanitarne wydane w związku z zarazą435
121. Król Zygmunt III na prośbę rzez´ników wileńskich pozwala im utworzyć cech i nadaje statut w Warszawie 15 kwietnia 1596 r436
122. Wilkierz poznański z 1598 r., zatwierdzony przez króla Zygmunta III w 1611 r., nowelizujący prawo spadkowe440
123. Wilkierz królewskiego miasta Tczewa z 1599 r444
124. Król Władysław IV potwierdza w 1638 r. wcześniejsze (z 1605 r.) nadanie przez króla Zygmunta III prawa magdeburskiego miastu Międzyrzeczowi w województwie wołyńskim448
125. Porządek sądów i spraw miejskich prawa magdeburskiego w Koronie Polskiej według Bartłomieja Groickiego450
126. Artykuły prawa magdeburskiego według Bartłomieja Groickiego488
127. Postępek sądów około karania na gardle według Bartłomieja Groickiego489
128. Rejestr Bartłomieja Groickiego do Porządku i do Artykułów prawa magdeburskiego i cesarskiego493
129. Tytuły prawa magdeburskiego według Bartłomieja Groickiego496
130. Ortyle499
B.2.2.1. Prawo miejskie (dokumenty praktyki)499
131. Laudum miasta Wojnicza z 18 listopada 1620 r501
132. Taksa podwojewodzińska dla miast województwa inowrocławskiego z 1631 r503
133. Proces o czary przed sądem kryminalnym w mieście Nowym Wiśniczu w 1632 r506
134. Wydatki miasta Wojnicza z 6 czerwca 1637 r510
135. Koszty sądowe na rokach ziemskich czchowskich z marca 1641 r510
136. Akt Rady Miejskiej Bydgoszczy z 20 sierpnia 1671 r. wystosowany przeciw poborcom podymnego511
137. Akt Rady Miejskiej Bydgoszczy z 29 sierpnia 1673 r. dotyczący utrzymania urządzeń wodnych w mieście oraz korzystania z nich512
138. Proces przed sądem miejskim w Kowlu w sprawie o dzieciobójstwo z 1713 r513
139. Cech złotniczy wileński uprasza Michała Serwacego Wiśniowieckiego, wojewodę wileńskiego, o potwierdzenie dekretu komisarskiego i zakazanie Żydom rzemiosła złotniczego (akt wydany w Wilnie między 8 sierpnia 1737 r. a 27 kwietnia 1741 r.)515
140. Lustracja miasta Lipna z 16 grudnia 1774 r516
B.2.3. Prawo wiejskie518
141. Tomasza Działyńskiego wilkierz na starostwo łąkorskie postanowiony w 1692 r., a potwierdzony w 1705 r518
142. Anny Wielopolskiej ustawa dla majętności suskiej z 1696 r533
143. Dekrety sądu gajonego z 1600 r537
B.2.3.1. Prawo wiejskie (dokumenty praktyki)537
144. Proces czarownic ze wsi Kucharki skazanych na spalenie w 1613 r539
145. Artykuły dekretowe w rugowym prawie546
B.2.4. Prawo kanoniczne550
146. Z ustaw synodu łęczyckiego z 1527 r550
147. Ze statutów synodu diecezjalnego płockiego z 1733 r551
148. Mandat króla Zygmunta III w sprawie żup bydgoskich z 1604 r552
B.2.4.1. Praktyka prawna dotycząca osób duchownych552
149. Protestacja ks. Wawrzyńca Goślickiego, biskupa poznańskiego, z Ciążynia z 21 grudnia 1604 r. przeciwko instrukcji sejmikowej553
150. Pozwolenie króla Zygmunta III na zwołanie synodu do Lwowa w 1629 r554
151. Akt fundacyjny dla klasztoru karmelitów trzewiczkowych w Markowicach z 1642 r555
152. Skargi i zażalenia księży unitów archidiecezji kijowskiej wniesione do akt grodzkich województwa kijowskiego w 1768 r557
Wybór wydawnictw zawierający teksty źródłowe z historii ustroju i prawa w Polsce563

aninikomuurodzonemuwobcejzieminiedamyiniewyznaczymy,aniwżadensposób

nienadamywzarządnapewienokresaninazawszeżadnegozamku,anifortecylub

miasta.Niechcemyteż,byktośztakichludzibyłwyznaczanysamlubwczyimś

zastępstwienastarostęlubdzierżawcęjakiejśziemilubziemwspomnianegonaszego

Królestwa.Obiecujemynadtoiprzyrzekamy,żejeżeliprzypadkiemnanaszeżądanie

szlachtanaszegoKrólestwapójdziepozagranicetegożnaszegoKrólestwacelem

odparciagroźnegoatakuwrogów,zadośćuczynimyjejodpowiedniozaniewolęiinne

znacznestraty.Kresówzaś,czyligranicwymienianegorazporazKrólestwa,wspo-

mnianaszlachtawinnaizewszechmiarjestobowiązanabronićodnapaduinajazdu

nieprzyjaciółiwrogównawłasnykosztiznarażeniemsięnastraty.

Wwypadkuzaś,kiedyjakikolwieknieprzyjacielnaszegoKrólestwanajedziejeinasi

rodacypodejmąprzypadkiemwalkęznimwgranicachtegożKrólestwa,wynagrodzi-

mytymżemieszkańcomdanejziemitylkozaichniewolę.Jeżelizaśtosamozdarzysię

pozagranicami,wtedynależywypłacićodpowiedniewynagrodzenieizaszkody,jeżeli

–coniedajBoże–najakieśsięnarazili,izaniewolę.Wszelkichzaśjeńców,których

nasirodacywzięliprzypadkiempozagranicamiwspomnianegoKrólestwalubnajego

terenie,chcemywszystkichzatrzymaćwceluotrzymaniaokupuzatychżejeńców.

Równieżprzyrzekamy,żejeżeliprzynadarzającejsięokazjilubpodnaciskiem

koniecznościpolecimylubpolecilibyśmymieszkańcomnaszejziemiwyprawićsiępoza

graniceKrólestwawnadzieipodjęcianaprzyszłośćjakiejśwyprawyprzeciwnapadom

iwrogimpoczynaniomnieprzyjaciółirozbójników,przyrzekamydaćlubrozdzielić

pieniądze,amianowicie:pięćgrzywienzakażdąwłócznię.Wwypadkuzaś,kiedy

zbiegiemczasuwciągudwulatporozdzieleniupieniędzywwyżejwspomniany

sposóbnieruszymynawyprawę,wtedywspomnianimieszkańcydanejziemizostaną

całkowicieuwolnieniodzwrotutychpieniędzyiodsłużebności,którychwinni

dokonaćzawspomnianepieniądze.Jeżelizaśwciągutychżesamychdwulatruszymy

nawyprawęztymisamymimieszkańcamiiudamysięzwyprawąpozagranice

Królestwa,wówczascisamimieszkańcydanejziemiztegopowoduzostanąpodobnie

zwolnieniodtychżeopłatisłużebności.Przyrzekamyteżwimieniusławnychnaszych

wspomnianychsynów,żegdyzawoląBożąjedenznichwybranynakrólaobejmietron

królewski,niepozwoliwybijaćmonetyzjakiegokolwiekmetalubezzgodyispecjalnej

naradyprałatówipanówKrólestwaPolskiego,podobniejakmyniechcielibyśmykuć

takiejmonety,aniniekuliśmyjejbezichzgodyirady.

Uwolniliśmynadtoinazawszeuwalniamywszystkichbezwyjątkukmieciwma-

jątkachnaszejszlachtyodwszelkichopłat,daninipoborów,zwózek,pracoraz

wyjazdówkonnychzwanychpodwodami,uciążliwychpowinności,daninzbożowych

zwanychpospolicie„sep”,próczdwugroszyzwykłejmonetypolskiejbędącej

pospoliciewobieguwKrólestwiePolskim.Tedwagroszekażdykmiećspośród

wspomnianychwyżejmieszkańcówdanejziemibędziemusiałzapłacićcorokuna

przyszłośćwuroczystośćśw.MichałaArchaniołaażdouroczystościśw.Mikołaja

zkażdegoposiadanegołanu,chociażbygoposiadałowięcejosób,wyjąwszycałkowicie

ichsołtysówisłużbę,którychchcemyzupełnieuwolnićodtegopłaceniadwugroszy,

orazmłynarzy,właścicielikarczem,zagrodnikówiuprawiajacychpola,tojestcałełany

Brak wyników

Historia ustroju i prawa w Polsce do 1772/1795

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra