Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WposzukiwaniuArabiiiArabów
25
Grecy,RzymianieiPersowiestopniowogromadzilizbiórwiedzygeogra-
ficznejoPółwyspieArabskim,któryostateczniestałsię„geograficzną”Arabią
wstarożytnychźródłach47.EratosteneszKyrene(III/IIw.p.n.e.)zapółnocne
obszarygraniceArabiiuznałPustynięSyryjską,zawschodnie-ZatokęPerską,
zazachodnie-ZatokęArabską,zaśpołudniowe-wielkiemorze,czyliOcean
Indyjski48.Wcześniezdanosobiesprawęzróżnicmiędzyurodzajnympołudniem
ipustynną,nieurodzajnączęściąwzdłużMorzaCzerwonego49.Zaczętoteżwy-
różniaćróżneczęściArabii.WliteraturzeklasycznejodnaleźćmożemyArabię
Skalistą(ArabiaPetraea,dawnaArabianabatejska),surowąinieurodzajnąAra-
bięPustynną(ArabiaDeserta),obejmującąinteriorPółwyspuArabskiego,czyli
dzisiejszeregionypustyńRubal-Chali(ar-Rub(al-Ḫźli),Nafud(Ṣahrź)an-Naf-
ūd)iDahna(Ad-Dahnź))50,naktórychniemogłorozwinąćsięstałeosadnic-
two,orazArabięSzczęśliwą(ArabiaFelix)napołudniuPółwyspuArabskiego51,
któraswąnazwęzawdzięczałałagodnemuklimatowiitemu,żebyłaźródłem
atrakcyjnychtowarów.Toostatnieokreśleniezaczęłofunkcjonowaćwświecie
greckimodczasówEurypidesa52.ObszartenznanybyłtakżepodnazwąHadra-
mawt(Ḥadramawt)53.ChrześcijaniekojarzyligozwydarzeniamiznanymizPis-
maśw.NaterenieArabiiSzczęśliwejleżały-znanezBiblii-kraje:Saba)iOfir
zamieszkałeprzezJoktanitów.Trzebajednakpamiętać,żezakresgeograficzny
poszczególnych„Arabii”ewoluował.PoczątkowoRzymianieodnosilitermin
ArabiaPetraeadoPółwyspuSynajskiego.Gdypodporządkowalikrólestwona-
batejskie,nazywanojegoobszarpoprostuArabią,alespotykasięteżrozciąganie
naniąokreśleniaArabiaPetraea54.JednakczasamipodpojęciemArabiaPetraea
rozumianocałąpółnocnączęśćPółwyspuArabskiegowrazzprowincjąrzym-
skąArabia55.Opróczwymienionychpowyżejwźródłachrzymskichbyłyjeszcze
47G.Fisher,Rome,Persia,andArabia…,s.4.
48CytowałgoStrabon,XVI,3.1.Cf.Pliniusz,VI,32,143.
49PomponiuszMela,I,10.61.
50DysponujemyinteresującąmonografiąnatematpustyńPółwyspuArabskiego:H.S.Ed-
gell,ArabianDesertsNature,Origin,andEvolution,Dordrecht2006.
51K.Kościelniak,XXwieków…,s.25;W.Ball,RomeintheEast,2nded.,NewYork
2016,s.32.
52PomponiuszMela,III,8,79;B.Szubert,StarożytnaArabia…,s.17.
53Dzisiajto(AsirwArabiiSaudyjskiejiJemen(K.Kościelniak,XXwieków…,s.26).
54KlaudiuszPtolemeuszwswejGeografi,zakończonejokoło150r.n.e,zidentyfikowałob-
szarówczesnejrzymskiejprowincjiArabiijakoArabiaPetraea.Zob.R.G.Hoyland,Arabia
andtheArabsfomtheBronzeAgetotheComingofIslam,London2001;P.Sanlaville,Le
cadregéographique,[in:]Routesd’Arabie.Archéologieethistoireduroyaumed’ArabieSaoudite,ed.
A.I.al-Ghabban,Paris2010,s.54-69;M.C.A.Macdonaldetal.,ArabsandEmpires…,
s.12-15.
55K.Kościelniak,XXwieków…,s.25.
