Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
CzęśćI.Wprowadzenie
Tym,cocharakteryzujeźródłagreckie,syryjskieikoptyjskie,jestużywa-
nieprzezichautorówzróżnicowanegonazewnictwawodniesieniudomiesz-
kańcówregionuzwanegoArabią,wszczególnościPółwyspuArabskiego.
Wśródokreśleń,którewobecnichstosowano,najczęściejwystępowałynazwy:
„Arabowie”(ἌρIβEG,Arabes),„Arabowiezamieszkującynamioty”(ΣKnVῖTII
ἌρIβEG,ScenitaeArabes),„Saraceni”
,(ΣIρIKnVo(,Saraceni)iṬayydyē.Ponad-
toGrecynaoznaczeniekoczownikówużywalirzeczownikanomadzi(VovάδEG)
lubpoprostu„barbarzyńcy”(βάρβIρoI,barbari)4.Toostatnieokreśleniestoso-
wanozwykledogruppozostającychpozaorbitąwpływówrzymskichlubwręcz
uznawanychzawrogiecesarstwu5.Źródłagrecko-rzymskienaogółnieodnoszą
siędosprzymierzonychfylarchówjakobarbarzyńców6.Słowa,wykorzystywane
wgreckichiłacińskichźródłachpóźnegoantykunaokreśleniekoczowników
naBliskimWschodzieodzwierciedlająsposób,wjakiludzieosiadlipostrzega-
linomadów.Terminologiapowyższa,odzawszeniejednolita,stałasiębardziej
zróżnicowanapoczynającodIIIw.Autorzychrześcijańscystaralisięwłączyć
plemionaarabskiewhistorię,znanąimzBiblii.StądpojawiłysięnazwyIzma-
eliciiAgareni(Hagareni)7.
Sytuacjękomplikujefakt,żewźródłachliterackichterminypowyższeczęsto
nakładająsię,występującrównocześnie.Nierzadkotensamautorposługujesię
różnyminazwamidlategosamegoetnosu.PiszącywVIw.EwagriuszSchola-
styk,któryużywaterminuSaraceni8,odnosisiędonichczasamijakodobar-
4Natematnazewnictwazob.V.Christides,TeNamesΑΡΑΒΕΣ,ΣΑΡΑΚΗΝΟΙetc.
andtheirFalseByzantineEtymologies,BZ65,1972,s.329-333;D.Graf,M.O’Connor,Te
OriginoftheTerm(Saracen’andtheRawwdfaInscriptions,ByzS4,1977,s.52-66;I.Shahid,
RomeandtheArabs:AProlegomenontotheStudyofByzantiumandtheArabs,Washington,
D.C.1984,s.123-141;M.C.A.Macdonald,OnSaracens.TeRawwdfahInscriptionand
theRomanArmy,[in:]idem,LiteracyandIdentityinPre-IslamicArabia,Ashgate2009,VIII,
s.1-5;W.D.Ward,MirageoftheSaracen.ChristiansandNomadsintheSinaiPeninsulainLate
Antiquity,Oakland2015,s.40;T.Wolińska,Arabowie,Agareni,Izmaelici,Saraceni.Kilka
uwagnatematnazewnictwa,[in:]BizancjumiArabowie.SpotkaniecywilizacjiVI-VIIIw.,red.
T.Wolińska,P.Filipczak,Warszawa2015,s.31-46;P.Yannopoulos,L
(originedes
informationsbyzantinesausujetdel(Arabiepréislamique,[in:]Arabia,GreeceandByzantium.
CulturalContactsinAncientandMedievalTimes,vol.II,eds.A.Al-Helabi,D.G.Letsios,
M.Al-Moraekhi,A.Al-Abduljabbar,Riyadh2012/AH1433,s.206-209.Tamdal-
szaliteraturaprzedmiotu.
5NaprzykładEwagriuszPontyjskiczynirozróżnieniemiędzyArabamiSkenitamisojusz-
nikamiBizancjum,asojusznikamiPersji.Ciostatninazywanisąbarbarzyńcami(Ewagriusz
zPontu,IV
,12,s.162;V
,9,s.205,V
,20,s.216).
6V.Christides,Arabsas(Barbaroi’beforetheRiseofIslam,BS10,1969,s.321.
7OkreślanoichfraząbēṯHdḡdr,dosł.„domHagar”orazbnayHdḡdr,dosł.„synowieHagar”
.
8Ewagriusz,VI,2.
