Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
CzęśćI-Język-Społeczeństwo
negotypucharakterpodstawysłowotwórczejmaznaczeniewtórnewstosunkudofunkcji
formantusłowotwórczego(Sajewicz2002,s.105-106).M.Walczak(Walczak1999)
używaterminuagentywnenazwyosobowe,podktórymrozumiezarównoderywaty
dewerbalne,jakidenominalneorazdeadiektywneutworzonezapomocąformantów
mającychfunkcjęsemantycznąprzedmiotowąipołączonewspólnymznaczeniem
strukturalnymCten,ktowykonujejakąśczynnośćlubobiektczynności)
.Badaczka
odrzucaterminynominaagentisinazwydziałacza,stojącnastanowisku,żeobaterminy
stosowanowwąskimznaczeniu,jedyniewodniesieniudonazwodczasownikowych
(Walczak1999,s.24-25).
W
.DoroszewskizwracałuwagęnatransformacjęznaczeniowąN
sub.Badacz
dowodził,żewjęzykupolskimnazwynależącedotejkategoriimająskłonnośćdo
przekształcaniasięznaczeniowegownominaattributiva,toznaczynazwynosicieli
cechstałych(Doroszewski1928,s.120,por.teżCockiewicz2001,s.56,Kleszczowa
1998,s.50,Zołotowa1962).JakdowodząbadaniaW
.Cockiewicza,wjęzykupol-
skimdogrupyodczasownikowychnazwnosicielicechnależyponad80derywa-
tów,tworzonychzapomocąformantów-acz(45nazw,por.gderaczpot.,naciągacz,
podglądaczpot.,szperaczpot.,zgadywaczpot.),-arz(11,por.flirciarz,gawędziarz,
łgarz,plotkarz),-iciel(11,por.kusiciel,myśliciel,niszczyciel,uwodziciel),-nik(8,
por.buntownik,cudzołożnik,grzesznik,grymaśnik,kłótnik),-ca(6,por.kłamca,
marnotrawca,naśladowca,prześmiewca),-ak(1nazwa:pijak),wyodrębnionych
metodąanalizyskładnikowejznaczeniauwzględniającejhierarchięskładników
wstrukturzeleksemu.
Wdewerbalnychnominaattributivareprezentowanyprzezpodstawępredykat
zdominowanyjestprzezkomponentmodalny,formalniewyrażającysięwczłonie
Clubi)
,Cpotrafi)
,Cumie)
,Cmazwyczaj)
,por.flirciarzCten,ktolubiflirtować)
,Cten,ktoma
zwyczajflirtować);marzycielCten,ktolubimarzyć);śpiochCten,ktolubispać)
,Cten,kto
mazwyczaj(długo)spać)
.Wyodrębnienieelementumodalnegojakokoniecznego
dlaodczasownikowychnominaattributivawperyfraziesłowotwórczejpozwoliło
badaczowi(Cockiewicz2001)sformułowaćnastępującąregułę:„Jeżeliwstrukturze
znaczeniakategorialnegoderywatuargument,będącysemantycznymkorelatem
formantusłowotwórczego,niewchodziwbezpośrednistosunekzpredykatemsta-
nowiącymkorelatpodstawysłowotwórczej,lecztenostatnizdominowanyjestprzez
inny(modalny)predykat,niemającywstrukturzeformalnejwyrazuosobnego
korelatu,totakiderywatnienależydonominaagentis,leczdokategoriinomina
attributiva”(Cockiewicz2001,s.59).
Przyjęcietejzasadyznacznieułatwiaanalizęmateriałusłownikowego,nieroz-
strzygajednakinterpretacjiniektórychderywatów,którychklasyfikacjapowinnabyć
uzależnionaodichznaczeniakontekstowego,por.Onmaopinięmarnotrawcy(N
Attr
),
aleWójtjestmarnotrawcąpieniędzypodatników(N
sub
);Onbyłzatrudnionyjako
poprawiaczbłędówdrukarskich(N
sub),Zniegozawszebyłpoprawiacz,nawetwnaj-
