Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KrystynaKleszczowa-Uźródełsuperlatywnychformwklasiewyrażeńfunkcyjnych
67
Gdysobiepokojznieprzyjacielemuczynił/myślswojęwszytkęobrociłkukościołowi
Bożemu/jakobyjimogłconajlepiejwystawić/iuczyniłtemudosyć.BielKron88
(SXVI);
ZwyklichmybyliobchodzićdniświętePanaswego/idnipamiątekalbożywotowświę-
tychawiernychjego/ubrawszysięconajlepiejanapiękniej.RejPos276(SXVI);
Niewdzięcznicymająbyćznoszeniconajłaskawiej,conajdobrotliwiejiconajwspa-
nialej.Gorn.Sen.560(L);
Conajszerzejinajdłużejmogł,krajzwojował.Stryjk.362(=jaktylko…)(L);
DzieccybyliwLitwie,conajdawniejwFrancyi,wNiemczechiLd.MissiDominici,
czyliposłańcyodpanującego;cinosilirozkazypanujących,ipilnowaliichwykonania.
Czaek.Pr.69(L);
Napierwszyzarazpogłosconajprędzejsięzjeżdżają.Krom467(L).
Przytoczoneprzykładywyraźnieilustrująznamiennądlawiekówprzeszłych
konstrukcjęporównawczązco,którewpołączniuzsuperlatiwemprzysłówka
funkcjonowałowznaczeniuCjakmożnawnajwyższymstopniu)(dzisiejsze:jak
najszybciej,jaknajdalej).Archaicznąpostaćtakichkonstrukcjiprzechowałydo
naszychczasówwyrażeniaconajwyżej,conajmniej.Owocomożebyćopuszczone
(ConajwyżejspóźnięsięobokNajwyżejspóźnięsię;Zginęłoconajmniejpiętnaście
osóbobokZginęłonajmniejpiętnaścieosób),jesttododatkowyargumentwspie-
rającyhipotezę,żeprzynajmniejczęśćprzytoczonychwcześniejwyrażeńfunk-
cyjnychopostacisuperlatiwówkształtowałasięwłaśnienabaziekonstrukcjico+
supelativus.
Schematco+superlativusdotyczyłrównieżprzymiotników,por.:
Pomarliwboleściachconagorszych.LeopBar2l25(SXVI);
Pogrzebżeumarłegotwegownaszychgrobiechconaprzedniejszych.BibRadzGen
23l6(SXVI).
Byłozatemcowowymczasieelementemschematuporównawczegorozumia-
negowsposóbsemantyczny,anieformalny;obokcomogłypojawićsiędwiekatego-
riegramatyczne.Matoistotneznaczeniewcharakterystycestatusuco,podobnego
dostatusudzisiejszegojak(Chojak2005).
2.Formęsupelatiwumieścirównieżdzisiejszapartykułaizarazemdopowiedze-
niebynajmniej.Iznowu,jakpoprzednio,wmaterialehistorycznymodnajdujemy
bywkonstrukcjachporównawczych,międzyinnymizformamisuperlatiwu,przy-
miotnikabądźprzysłówka,zatem:
Młodemuteżbynamędrszemu/nieprzystoistarepouczać.SkarKaz42b(SXVI);
Nigdyniezabłądzibywnagłębszymlesie.RejWiz129v(SXVI);
