Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AnnaKrakowiak-Socjolekthipicznyjakoprzykładprofesjolektu
83
prze-:przeganaszowanieCzbytniewygięcieszyikoniainieprawidłoweustawienie
jegogłowy,zbytniezganaszowanie)
.
Podstawamirzeczownikówpochodnychodwyrażeńsyntaktycznychsąpołą-
czeniarzeczownikaiprzyimka(Grzegorczykowa1984,s.58).Wśródneologizmów
leksykihipicznejwystąpiłjedenwyrazutworzonyodwyrażeniasyntaktycznegoza
pomocąsufiksu-ek,tonakarczekCczęśćuprzężykoniazakładananakark).WSłow-
nikujęzykapolskiegopodred.M.SzymczakapojawiasięterminnakarcznikCpas
skórzanyopierającysięnakarkukonia,będącyczęściąuprzężyszorowej).Utrwalo-
nychformacjitegotypujestwięcej:policzekCpasekogłowiależącynapoliczkukonia);
właśc.powinnobyćpoliczko7,naczółekCpasekogłowiależącynaczolekonia),nabio-
drekCpasekwuprzężyprzechodzącyprzezbiodrakonia),podbródekCpasekwogłowiu
przechodzącypodbrodąkonia)oraznagrzbietnikCpasekwuprzężyprzechodzący
przezgrzbietkonia),nachrapnikCpasekwogłowiuleżącynachrapach(nosie)konia),
podbrzusznikCpasekwuprzężyprzechodzącypodbrzuchemkonia).
Derywacjaparadygmatycznazachodziwtedy,kiedypochodnośćsłowotwórcza
ujawniasięformalnietylkowpostacizmianyparadygmatufleksyjnego.Forman-
temtutajmożebyćzmianakategoriirodzaju,liczbylubkilkukategoriifleksyj-
nychjednocześnie.Zmianaparadygmatuwynikającaztranspozycjiskładniowej
toodrzuceniemorfemówfleksyjnych,tj.końcówekbezokolicznikaiprzyrostków
tematycznych,coprowadzidozmianyczasownikowejkategoriifleksyjnejnarze-
czownikową(Grabias1980,s.101).Wsocjolekciehipicznymwystąpiłajednanazwa
czynnościutworzonazapomocąformantuzerowego:dosiadCsposóbtrzymania
sięnakoniu,sposóbdosiadaniakoniaprzezjeźdźca):dosiadaćCsiedziećnakoniu)
.
Wkategoriinazwmiejscznalazłysięteżdwaderywaty,wktórychnastąpiłazmiana
liczbyzpojedynczejnamnogą:stankiCstanowiskokoniawstajni)isztalkiCts.
)(od
Stallzniem.Cstajnia,obora)).
Ucięcietouszczuplenieformywyrazufundującegooelementyniefleksyjne.
Możeonoprzebiegaćzgodniezgranicamimorfologicznymi-derywacjawsteczna,
lubnierespektowaćstrukturywyrazuiodrzucićelementyniebędącemorfemami,
tzw.mutylacja(Grabias1980,s.105).Wsocjolekciehipicznymwmutylacjiznalazła
sięjednaformacjawkategoriinazwnosicielicech,którapowstałaprzezzanikczęści
wyrazuwwygłosie:izabelCkońmaściizabelowatej)
.
Istotąderywacjialternacyjnejsązmianyzachodzącemiędzyfonemami.Wdery-
wacjijakościowejnastępujewymianafonemów,aderywacjailościowapoleganaróż-
negorodzajuucięciachwpodstawiesamogłosekispółgłosek(Grabias1980,s.108).
Wśródderywatówalternacyjnychjakościowychwsocjolekciehipicznymznalazłysię
dwaderywatymutacyjnenazywającenosicielicech:śronekCkońmaścisiwej,szronek):
śrunekCkońmaścisiwej,szronek,śronek);ćpokCkońmaściszpakowatej,szpak):ćpak
7Zob.H.Łysakowska,Onaszymjęzykusłówkilka,nKońPolski”1994,nr3,s.6-7.
