Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.nHomosapiens”anHomoloquens”
15
Pierwszyczłowiekwytworzyłwtedypodstawowezalążkoweumiejętnościmyślenia
imówienia,rozwijanedalejjużwzróżnicowanychwarunkachśrodowiskowych
ibiologicznych.
Następnyproblemtorozchodzeniesięhomosapiensporóżnychobszarachkuli
ziemskiej.Kolejnefalemigracyjneiichkierunkiodpowiadająwpewnymstopniu
późniejszymgrupomjęzykowym.Możnazrekonstruowaćnastępującemigracje.
ZAfryki,przejściemmiędzyMorzemCzerwonymaMorzemŚródziemnym,
pierwsiludzieprzedostalisiędoAzjiMniejszej;napodstawiewykopaliskwia-
domo,żeludziezamieszkiwaliteterenyok.50tys.lattemu.Stamtądrozeszlisię
wróżnychkierunkach:częśćmigrowałanawschódwkierunkuAustronezji,część
napółnocnywschódwstronęterenówzamieszkałychobecnieprzezludnośćchiń-
sko-tybetańską.DużafalazalałaEuropę,basenMorzaŚródziemnego.Dzisiejsza
zachodniaFrancjajestterenemwykopalisksprzed35tys.lat.Północno-zachodnia
migracjadotarłazapewnedoSkandynawiiidalejnapółnoc.
NiejestjasnahistoriazasiedleniaAmeryki.Napewnodokonałosięononaj-
później,zapewneprzezCieśninęBeringaiAlaskę.NastąpiłymigracjedoAmeryki
Północnej,adalejdoAmerykiPołudniowej.Warunkiklimatycznewpłynęłyosta-
tecznienawytworzeniesięras,różnicwkulturachijęzykach,mimoogromnej
bliskościbiologicznej(przedewszystkimgenetycznej)gatunkuludzkiego.
Wędrówkaludówtrwałatysiącelatizachodziławielokrotnie,stądnienależy
utożsamiaćpierwotnegozasiedleniazpóźniejszymrozmieszczeniemgrupetnicz-
nych(np.doEuropyludnośćindoeuropejskanapłynęłaznaczniepóźniej).Migra-
cjedokonywałysiętakżewokresiehistorycznym.Przykłademjestzasiedlenieobu
Amerykprzezludnośćindoeuropejską(romańskąwAmerycePołudniowejibry-
tyjskąwAmerycePółnocnej),którewiązałosięzwyniszczeniemludnościautochto-
nicznej.Stądostatecznewykształceniesięwspółczesnychgrupetnicznychijęzy-
kowychnieodpowiadapierwotnymmigracjomsprzedkilkudziesięciutysięcylat.
Przyjęciehipotezymonogenetycznej,opartejnazasadniczympodobieństwie
wszystkichjęzyków(uniwersaliachjęzykowych),prowadzidostworzeniatzw.teo-
riinostratyckiej.Głosionaistnieniepierwotnegowspólnegoprajęzykaludzkości
(powstałegozapewnewokresiewychodzeniahomosapienszAfryki,awięcok.
50tys.latp.n.e.),którydałpoczątekwieluzróżnicowanymgrupomjęzykowym,
wyodrębnionymnaskutekmigracjidokonującychsięprzeztysiąclecia.Grupyte
przejawiałypewnecechywspólne(np.formyzaimkówosobowych),świadczące
opierwotnejjedności.
Zgodniezhipotezamipaleoantropologów(por.Witczak,Kowalski2012)
wpierwszymetapierozpaduprajęzykawyodrębniłysięczterypodstawowerodziny:
euroazjatycka,afroazjatycka,austryckaichińsko-tybetańska.Dwiepierwsze,two-
rząceściślejszągrupę(tzw.wspólnotęnostratycką,wskładktórejwchodziłygrupy:
semito-chamicka,ałtajska,uralska,indoeuropejskaipołudniowokaukaska),prze-
żyłydługiokreswspólnegorozwoju,datowanynaczasprzed15tysiącleciemp.n.e.
Owspólnocietejświadcząpewnecechyjęzykoweorazdanearcheologiczne.
