Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
I.Założeniajęzykoznawstwa
onekodzamkniętysygnałówsemantycznych,którenatlepewnychtypowych
konsytuacjikojarząsięzfunkcjąrodzicówwzaspokajaniuokreślonychpo-
trzebfizjologicznychdziecka,jakgłód,potrzebynaturalneitd.Sąoneprzy-
najmniejwczęściniezależneodtradycjispołecznej,czegodowodziichwy-
stępowanieuwszystkichniemalludówświata.Przypominająwięcsystemkrzy-
kówgibonówiinnychmałp,któryjestrównieżkodemjednoklasowymiarbi-
tralnym,alenieprzekazywanymtradycjąspołeczną.Widocznietuitampewne
dźwiękipojawiająsięzprzyczynbiologicznychnatletychsamychkonsytuacji
ikojarząsięznimi.
Wżyciudzieckanastępujenowyprzewrótwokresie,gdyzaczynaonosobie
przyswajaćtradycjęjęzykowąswegootoczenia.Dotychczasoperowałoononie-
diakrytyczną,ciągłąskalącechdźwiękowych.Jegogłosswobodniefalowałpod
każdymwzględem,dającpocząteknieskończonejwprostliczbieróżnorodnych
dźwiękówprzejściowych,którespełniałyfunkcjęsymptomów,apeliiobrazów
akustycznych.Gdyjednakdzieckozrozumiałojużistotęfunkcjisemantycznej,
zaczynaprzyswajaćsobieznakijęzykoweswegootoczenia,któreopierająsięna
tradycjispołecznej,azatemsąkonwencjonalne.Konwencjawiążetreśćtych
znakówtylkozpewnymicechamiichformyakustycznej,zcechami,które
wskutektegosądiakrytyczne.Ciągłaskaladźwiękówprzestajeodgrywaćtu
rolę,botylkoniektórewybranezniejcechyspełniająfunkcjęodróżnianiazna-
kówkonwencjonalnych.Tecechytufunkcjonujące,któremynazywamydia-
krytycznymilubfonologicznymi,sączęścioworóżnewróżnychjęzykach.Itak
np.wjęzykupolskimjednązcechdiakrytycznych,któramożeodróżniaćod
siebiewyrazy,jestdźwięcznośćibezdźwięcznośćspółgłosek.Wyrazywnaszym
językumogąsięróżnićodsiebietylkotąjednącechą,np.pol.gość(pierwsza
spółgłoskadźwięczna)ikość(pierwszaspółgłoskabezdźwięczna).Natomiast
np.wjęzykuAztekówwMeksykudźwięcznośćibezdźwięcznośćniesącechami
diakrytycznymiiwyrazówodróżniaćniemogą.Naodwrótwłacinieiloczas
samogłosek,tj.różnicamiędzysamogłoskamikrótkimiidługimi,jestcechą
diakrytycznązwiązanązróżnicąznaczenia,np.venit‘przychodzi,(samogłoskae
krótka)ive
-nit‘przyszedł,(samogłoskae
-długa),natomiastwjęzykupolskim
cechataróżnicądiakrytycznąniejest.
Dzieckoprzyswajającsobiekonwencjonalneznakisemantyczne,czyliucząc
sięjęzykaswegootoczenia,musiprzedewszystkimnauczyćsięodróżniać
iwysyłaćcechydiakrytycznejęzykadorosłych,któregosięuczy.Nieznaczyto
oczywiście,żeprzestajeonooperowaćskaląciągłą,niediakrytycznądźwięków.
Wytwarzasięstan,którypozostajejużnacałeżycie,równoczesnegoopero-
waniaobuskalami:diakrytycznąiniediakrytycznąnaróżnychniejakopłaszczyz-
nach.Znakimowytrzyletniegodziecka,jakidorosłegoczłowiekasąnadal
symptomamiiapelami;sąponadtowpewnymzakresieobrazamiakustycznymi,
czylionomatopejami,którespełniająfunkcjęsemantycznąnapodstawiepo-
dobieństwacechformyitreści.Wdziedzinietychtrzechkategoriiznaków
