Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Właśniedolegend,awłaściwiedomitówgreckich,sięgnąłFryderykNietz-
sche,zafascynowanyantycznątragediąikulturą,wceluznalezieniawskazó-
wekodnośniedodręczącychgokwestii.Jegopierwszedzieło,Narodzinytra-
gedii,nastałezapisałosięwkanoniefilozofii4,zewzględunazaproponowaną
przezautorakoncepcjęopartąnaprzeciwstawnychelementach:apollińskim
idionizyjskim5.
Nietzscheańskadychotomiatofilozoficznarecepcjamitówzapożyczonych
odstarożytnychGreków,nktórzygłębokietajnikiswejwizjisztukiudostępniają
badaczowinietylewpojęciach,ilewdogłębniewyrazistychpostaciachswego
światabogów”6.ChociażobydwajsynowieZeusafaktyczniewyróżnialisięod-
miennymicechami,wmitologiiniebylisobie,codozasady,przeciwstawiani7.
Nietzschenatomiastprzedstawiłapollińskośćidionizyjskośćjakorodzajopo-
zycji,wktórejświatapollińskisymbolizowałsenorazsztukęobrazowąiepi-
kę,adionizyjski-fizjologicznystanupojeniaorazsztukęnieobrazową,przede
wszystkimmuzykę8.
Rozróżnieniepierwiastkówdionizyjskiegoiapollińskiegonurtowałofilozo-
faprzezcałyokresjegotwórczości.ZauważyłtojużHeidegger,stwierdzając:
ndlaNietzschegoprzeciwstawienietopozostawałostałymźródłemnieprzezwy-
ciężonychniejasnościoraznowychpytań”9.Innymisłowy,dlaNietzschegopier-
wiastkiapollińskiidionizyjskitonmoceartystyczne,którewynurzająsięzsa-
mejprzyrody”10,którymfilozofnadajecharaktermetafizyczny.
4ChociażsamNietzscheoceniłpóźniejNarodzinytragediijakoksiążkęnźlenapisaną,cięż-
ką,przykrą,zawzięcieichaotycznieobrazową,emocjonalną,miejscamiprzesłodzonąnakobiecy
wręczsposób,onierównymtempie,bezdążeniadologicznejczystości,wielceprzekonanąidla-
tegopomijającądowody,wątpiącąnawetwstosownośćdowodzenia,zaksiążkędlawtajemni-
czonych,za«muzykę»dlaochrzczonychmuzyką,którychłącząodpoczątkurzeczywspólne,
rzadkiedoświadczeniaartystyczne,zaznakrozpoznawczywięzówkrwiinartibus-książkabut-
naimarzycielska,któranaprofanumvulgus«wykształconych»zamykasiębardziejniżnalud,
którawszelako,jakdowiodłoidowodzijejoddziaływanie,dośćdobrzeumieznajdywaćsobie
współmarzycieliiwabićichnanowekręteścieżkiitancplace”,F.Nietzsche,Narodzinytragedii
alboGrecyipesymizm,Warszawa2011,s.21.
5Nietzscheniebyłjednakpierwszym,któryzaproponowałtakierozróżnienie.Ożywiole
dionizyjskimpisaliwcześniejosiemnastowiecznihistorycysztuki,m.in.JohannJoachimWin-
ckelmann(mówiącopierwiastkubachusowymwsztuce.DionizostoinaczejBachus,stądba-
chusowy),zob.J.J.Winckelmann,Dziejesztukistarożytnej,Kraków2012.Natomiastfilozofro-
mantycznyFriedrichvonSchellingodróżniałtedwasymboleodsiebie,zob.F.W.J.Schelling,
Historical-CriticalIntroductiontothePhilosophyofMythology,NewYork2008.
6F.Nietzsche,Narodzinytragediił,s.33.
7J.Parandowski,Mitologia,Poznań1990.
8OpozycjataprawdopodobniezaczerpniętajestodArturaSchopenhauera(którymNietz-
schewewczesnymokresiesięfascynował,aktóregofilozofiąpóźniejwzgardził),M.Żelazny,
Nietzsche„Tenwielkiwzgardziciel”,Toruń2007,s.15.
9M.Heidegger,Nietzsche,Warszawa1998,t.1,s.116.
10F.Nietzsche,Narodzinytragediił,s.33.
