Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.2.Mechanizmyregulującezachowanieczłowieka
71
stosowanajakopodstawaporównańinterpersonalnych.Zaprzeciętne(ipozo-
stającewnormie)przyjmujesięzakresywartościcechnieodbiegającezasadniczo
odśredniejM,zuwzględnieniemgranic1-2odchyleństandardowychSD.Za-
temzarównoto,coponiżej,jakipowyżejśredniej,możnauznaćzawykraczające
pozanormę.Naprzykładlęk,jakoemocjapodstawowa,powinienutrzymywaćsię
wpewnymoptymalnymnatężeniu:jegoniedostatekmożewiązaćsięzpodejmo-
waniemryzykownychdziałańzagrażającychzdrowiuwłasnemulubinnych(jak
jazdasamochodemzzawrotnąprędkościąbezzapiętychpasówbezpieczeństwa
iwtereniezabudowanym),anadmiarmożeblokowaćpodejmowanieaktywności
(unikanierozmowyopracę).
JakodrugiCierpiałkowskaiSękwymieniająaspektspołeczno-kulturowy.
Kulturowoukształtowanedefinicjezachowaniauznawanegozapożądaneokre-
ślajązobowiązaniawobecjednostkipełniącejokreślonąrolęspołeczną.Normalne
jestto,copowszechnewdanejkulturze(zwyczaje,ustalonekonwencje).Mowatu
więconormachobyczajowych-normyspołeczneodzwierciedlającewzoryiwar-
tościkultury,przekazywanezpokolenianapokolenie,zapewniająceharmonię
stosunkówmiędzyludzkichizaspokajaniapotrzebczłowieka.Pojawiąsiętakże
normyskodyfikowaneizinstytucjonalizowane-moralne,prawne(obwarowane
wykluczeniemspołecznym,karaminp.spisanymiwkodeksach).Pojęciem,które
wprzypadkunormspołeczno-kulturowychbierzesiępoduwagę,jestuspołecz-
nienie,czyliadaptacjadowymagańnormuspołecznionejkultury,którasprzyja
rozwojowijednostkiispołeczności.Warunkiemzdrowiajestto,byniebyćcałko-
wicienieprzystosowanymdodostępnychwdanejkulturzewzorcówpostępowania.
Trzecimaspektemnormyjestnormateoretyczna.Jejpodstawątwierdze-
nianaukowe,uzasadnionekoncepcjeiempiryczniepotwierdzoneprawidłowości.
Stannormalnościokreślanyjesttuprzezprzyrównanieobserwowanegowskaź-
nikajednostkowegodowzorcaidealnegolubrealnego-rzetelnośćitrafność
takiegowskaźnikajestzwiązanazwłaściwymdopasowaniemsamegomodelu
(weryfikowanegoklinicznie,empirycznieistatystycznienp.przezanalizykonfir-
macyjne).Założeniaodnośniedonormyzawartetakżewparadygmatycznych
koncepcjachfunkcjonowaniaczłowieka(jaknp.pojęciensiłyego”
,wywodzącesię
zkoncepcjipsychodynamicznychlubnmyśliautomatyczne”-terminpochodzący
zkoncepcjipoznawczych).
2.2.Mechanizmyregulującezachowanieczłowieka
Czynnikiwpływającenaludzkiezachowanieoddziałująnasiebiewzajemnie,
przenikająsię.Właściwietrudnoprezentowaćjewsposóbizolowany.Zewzględu
nagenezęmechanizmyregulacjizachowaniaprzedstawionezostanąwtrzech
ujęciach-biologiczne,społeczno-kulturoweipsychologiczne.