Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
78
Mechanizmyzachowania.Przyczynyiczynnikiryzykazaburzeńzachowania
zachowaniawykazały,żecechyreagowaniaopisanewRegulacyjnejTeoriiTempe-
ramentu(Strelau,1998)wiążąsięzpolimorfizmamiwgenachsystemudopami-
nergicznegoiserotoninergicznego(OniszczenkoiDragan,2014).
Czynnikigenetycznewyjaśniająśredniookoło29%zmiennościcechukładu
nerwowegowpopulacjipolskiej.Wkwestiiodziedziczalnościinteligencjiudział
czynnikagenetycznegowjejwariancjirośniewrazzwiekiemczłowieka(VanSo-
eleniin.,2011),cookreślasięmianemefektuWilsona(odnazwiskabadaczaza-
gadnienia-RonaldaWilsona),cosugeruje,żeczynnikigenetyczneodpowiadają
nietylkozastałość,lecztakżezazmiennośćzachowaniawczasie,przyczymistot-
rolęwtymprocesieodgrywateżstymulująceśrodowiskorodzinne(Bouchard,
2013).SaskiaP
.Hagenaarsiin.(2016)wskazuje(napodstawiedanychmoleku-
larnych)nagenetycznekorelacjepomiędzyfunkcjamipoznawczymiczłowieka
(mierzonymiczasemreakcji,testemrozumowaniawerbalno-liczbowegoite-
stempamięciorazosiągnięciamiedukacyjnymi)ajegozdrowiempsychicznym
ifizycznym(m.in.chorobąAlzheimera,autyzmem,chorobąafektywnądwu-
biegunową,masąciała,przebytymudaremiinnymi).
2.2.2.Środowiskoweczynnikikształtowaniazachowania
kulturaispołeczeństwo
Socjalizacja
Fenomenzachowaniaiuczeniasięzachowaniaprzezczłowieka,nabywania
doświadczeniairozumieniaspołecznychnormtłumaczonyjesttakżezper-
spektywyprocesuobejmującegozłożonośćczynnikówspołeczno-kulturowo-
-rozwojowych.Ważnymipojęciamitutaj:processocjalizacjiorazuczeniesię
społeczne(sociallearning,Bandura,1969).Znaczeniesocjalizacjiwregulacjiza-
chowańwsposóbbardziejszczegółowyomówionezostaniewrozdzialepoświę-
conymkryminogenezienieletnich,tutajprzybliżonezostaniejedynieznaczenie
tegoterminuipodanebędąodniesieniadoprzykładowychbadańnadniedo-
stosowaniemspołecznym.Pojęciespołecznegouczeniasię,wypracowaneprzez
psychologiębehawiorystyczną,zostanieomówionewkolejnympodrozdziale
jakoprzynależnepsychologicznymmechanizmomuwarunkowańzachowania.
nCzłowiek-istotabiologicznastajesięczłowiekiem-osobąwtokuwzajemnego
oddziaływaniaorganizmunietylkozwarunkamiekologicznymi,wjakichżyje,
lecztakże,amożenawetprzedewszystkim,zoddziałującyminańczynnikami
społecznymi”(Hurrelmann1994,s.16,za:Zduniak,2013,s.48).Zatemsocjali-
zacja,terminwswejistociesocjologiczny,oznaczaprocesuczeniasięzwiązany
zinternalizacją(uwewnętrznianiem)społecznychnorm,przyswajaniemsyste-
muwartości,atakżewzorcówzachowańobowiązującychwdanejspołeczno-
ści,cozachodziwtokuoddziaływańśrodowiskowych(społeczno-kulturowych;