Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚWIATHETER
5.ŚWIATHETER
41
AspazjaiFryne
Grecyodnosilipojęciemiłościjedyniedokobietwolnych,pozostającychpozaro-
dzinąiżyjącychwświeciemężczyzn.Byłytoheteryizbliżonedońkategoriekocha-
nek,konkubin,tancerekiakrobatek.Gdybywspomnieć,żeżyciebogówpłynęłona
wzórludzkiego,towboginiachztympanonówczyfryzówświątyńprzedstawiających
ucztyolimpijskieodkrylibyśmywizerunkisławnychhetertowarzyszącychmężczy-
znom.Dlanichznalazłosięmiejscenaerosaiprzyjaźńczynawetuwielbienieidoce-
nienierozumu.Wstosunkudonichuczuciarezerwowanedlatejsamejpłcinabierały
równejmocyczynawetwyższej,gdyżświatstarożytnyniezapamiętałimionefebów,
leczheter(wtymkonkubin)czyteżnawetżonwładców,które„deptałykrólewskie
diademy”.NajsławniejszaznichbyłaAspazja,konkubinaPeryklesa,sławionazamą-
drośćizręcznośćwpolityce,azarazemganionazazwiązekzwielkimAteńczykiem,
gdyżwystępowaławcharakterzeżony,zaśzachowywałasięjakkochanka.Potępiano
nieprzystojnewyższeuczuciewstosunkudokonkubiny,którejrzeczywistemiejsce
byłowgynaikeionie,zapominanozaśomłodościPeryklesa,kiedypreferowałmiłość
zwanągrecką.Aspazjastałasięnatchnieniemdladwóchutworówzatytułowanychjej
imieniem,napisanychprzezfilozofówcynickich.Wjednymznich,autorstwaAjschi-
nesaSokratyka,odnajdujemyzaskakującydialogAspazjizpisarzemKsenofontemije-
gożoną.DialogprowadzonyjestzgodniezzasadamimajeutykiSokratesaipowielu
pytaniachdoprowadzarozmówcówdomomentu,gdynieodpowiadająnajedno,ostat-
nie,atymsamymnajważniejszepytanie,mimożeznająnanieodpowiedź.Okazuje
się,iżkażdyznichukrywapragnienieposiadaniaidealnegowspółmałżonka,chęć,by
on„byłmężemjaknajlepszejżonyionażonąjaknajlepszegomęża”.Wfilozoficznej
perspektywieoznaczatozasadępełnejakceptacjipowszechnejrównościżonyimęża,
kobietyimężczyzny.Nailepodobnegorodzajurozmowamogłasięwydarzyć,trudno
wyrokować,jestjednakcharakterystyczne,żeAspazja,cenionazaswąmądrośćprzez
Sokratesa,stałasiętutajautorytetemwsferzefilozofii.
ZAspazjąrywalizowaławsławieFryne,BeotkazmiejscowościTespie,której
prawdziweimiębrzmiałoMnesarete(gr.ta,któraniezapominaocnocie).Frynebyło
przezwiskiem,niezbytpochlebnym,gdyżoznaczałoropuchę,apochodziłoodżółtawe-
gokoloruskóryhetery.Niemiałotojednakwpływunajejkarieręizarabiałakrocie.
Jednegozkochanków,mówcęipolitykaateńskiegoHyperdeaesa,kosztowałastorazy
więcejniżzwykłahetera–stodrachmzamiastjednej.Tenwielbicieljejwdzięków
uratowałjąnadtozgroźnejopresji,gdyzostałaoskarżonaoobrazębogów.Oskarże-
niegroziłowyrokiemśmierci,czegodoświadczyłSokrates.Procesprzebiegałniezbyt
szczęśliwiedlaFryneiwtedyjejobrońca-kochanekzdarłzniejszatyiukazującjąnagą,
zawołał:„Czytakiepięknomogłoobrazićwczymśbogów?”.Sędziowiedługozastana-
wialisięnadnietypowymdowodemniewinnościiwreszcieoczyścilioskarżonązza-
rzutów.Relacjatabyłatraktowananazasadzieanegdotycznej,leczzapominanootym,
żedziałosiętowstarożytnejGrecji,wktórejpięknufizycznemuczęstoprzypisywano
