Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Nadzórakontrola-ryshistoryczny
toowysokimzrozumieniuprawkonstytucyjnych,jakiegojeszcze
wtamtymokresienieposiadałypozostałekrajeeuropejskie.Następnie,
poodzyskaniuprzezNapoleonaKsięstwaWarszawskiego,zgodnie
znadanąkonstytucjąpowołanoGłównąIzbęObrachunkową
(1808-1815),którabyłapierwszymorganemkontrolipaństwowej
wPolsce.WKrólestwiePolskimwydanoprawoustanawiająceorgany
kontrolipaństwowej13-sprawowaniengeneralnejrachunkowości”
należałodoIzbyObrachunkowej,awdalszejkolejności-doNajwyższej
IzbyObrachunkowej.Wokresiemiędzywojennympostanowieniem
TymczasowejRadyStanuzdnia17sierpnia1917r.zostałpowołany
UrządObrachunkowy,wmiejscektóregow1918r.powołanoNajwyż-
sząIzbęKontroliPaństwa.Należyjednoznacznieprzyjąć,żedecyzja
outworzeniutejinstytucjibyłajednązfundamentalnychdecyzji
ustrojowychtworzącychzrębyodrodzonejpaństwowościpolskiej14.
Następniew1921r.zostałapowołanaNajwyższaIzbaKontroli,która
obecniepodlegaSejmowi.
Reasumując,początkikontrolipaństwowejnadfinansamipublicz-
nymisięgajątradycjiPolskiprzedrozbiorowej,anawetparlamentary-
zmuXVI-wiecznejRzeczypospolitejObojgaNarodów,kiedytosejm
zacząłinteresowaćsięprocesemrozdzieleniadochodówiwydatków
skarbcakrólewskiegoodkiesypublicznej.
Fundamentalnezmianypolityczne,społeczne,gospodarczeieko-
nomiczne,zainicjowanewPolscew1989r.,spowodowałykonieczność
zreformowaniakontrolipaństwowej.Noweokreślenieroliisposobu
działaniaNajwyższejIzbyKontrolinastąpiłowdniu23grudnia1994r.,
kiedytosejmuchwaliłaktualnieobowiązującąustawęoNajwyższej
IzbieKontroli,którejrozwiązaniazostaływdalszymrzędziepotwier-
dzoneiprzyjętewKonstytucjiz1997r.15
Nadzórmanatomiastswójpoczątekwinstytucjipolicji,pojmowa-
nejwstarożytnościjakofunkcjapaństwawogóle,następnie-jako
funkcjaoddziaływaniapaństwanażyciespołeczneiprocesygospodarcze
13Artykuł78UstawyKonstytucyjnejzdnia15października1816r.,DziennikPraw
1918,t.II.
14S.Kałużny,J.Szczepaniak,ZaryskontrolipaństwowejwPolsce.Genezaifunkcjo-
nowaniepodstawowychorganów,wyd.2,Warszawa1982,s.57in.
15Tekstjedn.:Dz.U.z2012r.poz.82zpóźn.zm.Zob.S.Kałużny,Kontrolawe-
wnętrzna.Teoriaipraktyka,Warszawa2008,s.17in.
21
