Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Wybraneteorierozwojukarieryzawodowej
31
jednostkikształtowanesąprzezstosunkiwewnątrzrodzinneistanowiąodzwier-
ciedleniechęcirealizacjitychpotrzeb,któreniezostałyzaspokojoneprzezrodzi-
cówwdzieciństwie.Takwięczainteresowaniazawodowejednostkiizwiązane
znimiwyborydotyczącerozwojukarierysąrezultatempredyspozycjiuwarunko-
wanychgenetycznieorazrelacjimiędzyrodzicamiidzieckiemwewczesnym
dzieciństwie[Miś2007b,s.480].A.Roewyróżniłatrzygłównerodzajetakich
relacji[Ściborek2009,s.49-51]:
Emocjonalneukierunkowanienadziecko–możesięprzejawiaćwformie
nadopiekuńczości,gdyrodzice,roztaczającnaddzieckiemparasolochronny,nad-
miernieuzależniająjeodsiebie,lubwygórowanychwymagań–gdyciąglepodkre-
ślanajestrolaiznaczenieosiągnięćdziecka.Takiewychowaniegenerujewprzy-
szłościpotrzebęciągłegopotwierdzaniaswojejwartościiuzyskiwanianagród.
Unikaniedziecka–możesięprzejawiaćwformiezaniedbanialublekcewa-
żeniadziecka,gdyrodzicezaspokajająpotrzebydziecka,alewbardzoograniczo-
nymzakresie,lubodrzuceniaemocjonalnego,kiedyniepodejmujążadnychwy-
siłków,abyzaspokoićpotrzebyswojegopotomstwa.
Akceptacjadziecka–przejawiasięwciepłychstosunkachrodzic–dziecko,
polegającychnaposzanowaniuiwspieraniujegozainteresowań,potrzebiaspira-
cji,coprowadzidoniezależności.
Wszystkiewymienionezachowaniatworząspecyficzneuwarunkowaniadla
procesukształtowaniasięhierarchiipotrzebdanejjednostki.Itakwrodzinach,
gdziedominująciepłeiserdecznerelacje,najczęściejwychowująsięosoby,które
wdorosłymżyciubędąchciałyzaspokajaćpotrzebyprzynależności.Natomiast
jednostkiwychowanewrodzinachooziębłychiluźnychrelacjach,wybierając
zawód,częstobędądążyćdozapewnieniapotrzebybezpieczeństwa.
WedługA.Roe,doświadczeniazwczesnegodzieciństwawpływająnakształ-
towaniesięhierarchiipotrzeb,którewprzyszłoścideterminująwyboryzawodo-
wejednostki.Autorkapodzieliłazawodynadwiepodstawowekategorie:zawody
etniczne,geograficzne,biologiczne,przypadek,atakżesilnezwiązkipracyzzabawą.Ponadto
autorwychodziłzzałożenia,żepotrzebazabawyniezanikawczłowiekuwrazzwiekiem,lecz
umożliwiamuekspresjęsiebieorazsamorealizacjęistanowizapowiedźsposoburealizowania
sięwśrodowiskupracy.Autoruznał,żebadającróżneźródłazaangażowaniawpracęmożna
budowaćtzw.mapęzawodów,opierającąsięnafizjologicznychispołecznychuwarunkowa-
niachsatysfakcjizpracy.ZdaniemBorodinanamapęskładasięsześćwymiarówanalitycznego
nego”:precyzja,opieka,ciekawość,siła,ekspresjaestetyczna,etykaikoncentracjanaproble-
machdobraizła.JednakżekoncepcjaprezentowanaprzezBorodinabyłakrytykowanam.in.za
niskąprecyzjęwformułowaniuzałożeńteorii(brakspecyfikacjizabawdziecięcychwpływają-
cychnakonkretnecharakterystykizawodowe)oraznieuwzględnienieczynnikówwynikających
zposiadanychprzezjednostkęzdolnościitalentów,atakżesilnekoncentrowaniesięnaczyn-
nikachwewnętrznych,wzbudzającychmotywacjęjednostkidookreślonejpracy,natomiast
braknależytegouwzględnieniawagiczynnikówzewnętrznych[Borodin1984,s.94-136,za:
Paszkowska-Rogacz2003,s.57-60].