Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Walickiego20,LudomiraSzczerbowicza-Wieczora21,JózefaBlizińskiego22),niebędą-
cychzawodowymijęzykoznawcami;dopieronapoczątkuXXw.głoswsprawach
poprawnościjęzykowejzabrałyosobymającefachoweprzygotowanielingwistyczne
(np.ArturPassendorfer23czyAntoniKrasnowolski24).
Kultywowaniepolszczyznywformiedawaniaporad(anieraziudzielaniapo-
uczeń),atakżewykrywaniaitępieniabłędówjęzykowych,byłokontynuowane
wokresiedwudziestoleciamiędzywojennego,wówczasjużteżprzezprofesorówjęzy-
koznawców(np.AdamaAntoniegoKryńskiego25,StanisławaSzobera26).Działalność
taprzetrwałaażdodziśiprzezznacznączęśćspołeczeństwajestnadaltraktowana
jakopodstawowyobowiązekjęzykoznawców.Stanowiteżonazasadniczyprzedmiot
zainteresowaniajęzykiemojczystymtzw.przeciętnegoużytkownikajęzyka,zazwy-
czajnastawionegowkontakciezjęzykoznawcąnauzyskanieodpowiedzinapytanie
opoprawnośćbądźniepoprawnośćokreślonegowyrazu,jegopisownię,odmianę,zna-
czeniaczypołączeniazinnymiwyrazami.
Jednakżewewspółczesnejmyśliteoretycznojęzykowejowielewiększąwagę
przywiązujesiędoupowszechnianiakulturyjęzykarozumianejszerzej,jakoczęść
kulturyogólnej,awięcwpierwszymitrzecimzwymienionychpowyżejznaczeń,przy
czympodkreślasię,żeistotniejszeodwskazywaniabłędówsądziałaniapozytywne27,
np.propagowaniewłaściwychwzorcówpolszczyzny28,szerzeniewiedzyojęzyku,
atakżepraceopisowe,np.badanieświadomościjęzykowejczyzróżnicowanianormy
polszczyzny.
Uogólniając,możnawięcpowiedzieć,żeobecnieprzezkulturęjęzykarozumie
sięświadomeiceloweposługiwaniesięjęzykiemwewszelkichsytuacjachkomu-
nikatywnych29.Zakładatospełnieniekilkuwarunków.Popierwsze,należydyspono-
20Por.A.Walicki,Błędynaszewmowieipiśmie,kuszkodziejęzykapolskiegopopełnianeorazpro-
wincjonalizmy,Warszawa1876.
21Por.L.Szczerbowicz-Wieczór,Oskażeniuobecnemjęzykapolskiegowprasie,Płock1881.
22Por.J.Bliziński,Barbaryzmyidziwolągijęzykowe,Kraków1888.
23Por.A.Passendorfer,Słowniczekbłędówjęzykowychinajważniejszychprawidełgramatycznych,
Warszawa1905.
24Por.A.Krasnowolski,Najpospolitszebłędyjęzykowe,zdarzającesięwmowieipiśmiepolskim,
Warszawa1902.
25Por.A.A.Kryński,Jaknienależymówićipisaćpopolsku,cz.1,Warszawa1921,cz.2,Warszawa
1931.
26Por.S.Szober,Nastrażyjęzyka.Szkicezzakresupoprawnościikulturyjęzykapołskiego,Warszawa
1937;Słownikortoepiczny-Jakmówićipisaćpopolsku,Warszawa1937.
27TakierozumieniekulturyjęzykawywodzisięzpracW.DoroszewskiegoiZ.Klemensiewicza.
Por.np.uwagiprof.Doroszewskiego:ntaksamo,jakniemożnabybyłowychowywaćdzieci,kładącgłów-
nynacisknato,bybudzićwnichodrazędowystępku,anienato,żebykształtowałysięwnichnawyki
moralnego,uspołecznionegopostępowania,niemożnabybyłowywrzećistotnegowpływunarozwój
językaprzezsamowytykaniebłędów”(Okulturęsłowa,Warszawa1962,s.11).nTępieniebłędówtowy-
miatanieśmieci.Tafunkcjajestbardzopożyteczna,aletylkojakotowarzyszącabudowaniudomu.Praca
nadkulturąjęzykatoznaczniewięcejniżwymiatanieśmieci”(Okulturęsłowa,t.III,Warszawa1979,s.9).
28Tencelmanp.wybórosóbwzorowoposługującychsiępolszczyzną,wyróżnianychwprzedsię-
wzięciachtakichjaknAmbasadorPolszczyzny”czynMistrzMowyPolskiej”.
29Czyliłączysięwtejskrótowejiuogólnionejdefinicjipierwszeitrzeciezwymienionychpoprzednio
znaczeńterminukulturajęzyka.
17
