Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jętnośćużywaniatakichwyrazów,ichformikonstrukcji,któreadekwatniedotema-
tuisytuacji,zuwzględnieniemmożliwościodbiorcy,oraznajrzetelniejprzekażąmy-
śliiintencjenadawcywypowiedzi.Chodzirównieżoumiejętnośćocenyestetycznej
tekstówjęzykowych.Kulturajęzyka,rozumianajakozespółwymienionychtu
umiejętności,jestwartościowanadodatnio.Takieznaczeniemakulturajęzykanp.
wzdaniach:Nauczycielepowinnidbaćokulturęjęzykaswoichwychowanków;Od
dziennikarzynależyoczekiwaćdużejkulturyjęzyka.Takrozumianakulturajęzykajest
cechązarównojednostek,jakigrupspołecznychlubcałegospołeczeństwa.
Żebyosiągnąćodpowiednipoziomkulturyjęzykawznaczeniu,októrymbyła
mowapowyżej,należyprowadzićróżnorodnedziałaniaizabiegi,takiejakudzielanie
porad,upowszechnianiewiedzyojęzykuczyopisnormjęzykowych.Składająsięone
nadziałalnośćkulturalnojęzykową,zwanąteżczęstoskrótowokulturąjęzyka.Jest
towięcdrugierozumienietegoterminu.Wtymznaczeniuużytookreśleniakulturaję-
zykawsformułowaniu:Dokulturyjęzykanależytakżedbałośćoestetykęwypowiedzi.
Stosunkoworzadkiejestrozumieniekulturyjęzykajakosynonimu(pozytywnej)
postawywobecjęzykaosób,któresiętymjęzykiemposługują.Składasięnatę
postawęprzedewszystkimokreślonystanświadomościjęzykowejużytkownikówję-
zyka,akształtujejązasóbwiadomościojęzyku,którymimówiącyipiszącyrozporzą-
dzają,poglądynatenjęzyk,któremają-zwłaszczazaśprzekonaniaiocenyemocjo-
nalnezwiązanezjęzykiemiuczucia,jakiewobectegojęzykażywią.Wtakim,trzecim,
rozumieniuużytotegoterminuwzdaniu:Onaodznaczasięwyjątkowąkulturąjęzyka.
Terminukulturajęzykaużywasięponadtojakonazwytego,costanowiteoretycz-
nezaplecze,czy-ostrożniej-tego,codajejęzykoznawczepodstawynormatywnego
(preskrypcyjnego)opisujęzykaidziałalnościkulturalnojęzykowej.Jesttowięcnazwa
tejdyscyplinynaukowejalbo–szerzej–typumyśleniahumanistycznego,które
wykształciłysięjakorezultatzainteresowaniajęzykoznawcówkwestiaminorma-
tywnymiwjęzyku18.Toczwarterozumienieterminukulturajęzykamawięccharakter
metajęzykowy;zniegowynikaznaczeniewęższe:przedmiotwykładanynawyż-
szychuczelniach(przedewszystkimnawydziałachpolonistycznych),wchodzący
teżwskładprogramunauczaniajęzykapolskiegowszkoleśredniej.
Najdłuższątradycjęmaużywanieterminukulturajęzykajakosynonimuokreś-
leniadziałalnośćkulturalnojęzykowa.Początkowobyłatoprzedewszystkim
działalnośćpolegającanaudzielaniuporadjęzykowychiokreślaniupoprawności
bądźniepoprawnościwyrazówiichpołączeń(możnatonazwaćpedagogikąjęzy-
kową),wmniejszymstopniuzajmowanosięustalaniemiopisemnormyjęzyko-
wej.TakrozumianakulturajęzykawywodzisięzdrugiejpołowyXIXw.,zprac
ówczesnychmiłośnikówjęzykapolskiego(np.FryderykaSkobla19,Aleksandra
18Takiestanowiskoreprezentujem.in.J.Puzynina.Poglądynaistotękulturyjęzyka,zasięgice-
chyistotnepojęć,odpowiadającychtemuterminowi,przedstawiławartykuleOpojęciukulturyjęzyka,
Por.Jęz.1990,z.3,s.153-162.Por.teżrozważaniatejżeautorkinatematnaukowościjęzykoznawstwa
normatywnegoorazocenipreskrypcjiwkulturzejęzyka,zawartewartykuleProblemyaksjologiczne
wjęzykoznawstwie,Por.Jęz.1984,z.9-10,s.539-556.
19Por.F.Skobel,Oskażeniujęzykapolskiegowdziennikachiinnychpismach,osobliwiewGalicji,
Kraków1870.
16
