Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KWESTIONARIUSZJAKOMETODABADANIAOSOBOWOŚCI
29
dowolnegowymiaruosobowości,niezależnieodjegospecyfikiteoretycznej–tzn.
potrzebom,zainteresowaniomczycechomosobowości,atakżeodsposobuichuję-
ciaorazspecyfikimetodologicznej–przypisywaniaprzezbadaczabadanejzmien-
nejstatusuwzoruzachowaniaczycechy.Ponadtokwestionariuszesąnarzędziami,
którepozwalająnapomiarilościowychatrybutówosobowych.Umożliwiajązatem
uzyskiwaniewynikówliczbowych,które–wzałożeniu–mająodzwierciedlaćróż-
nicewnasileniulatentnejcechy.Zgodniezzałożeniamipomiaruróżnicowegoin-
wentarzeprowadząwięcdoujawnieniasięróżnicmiędzyosobniczychigenerują
wynikiodpowiadająceróżnicowemunasileniuokreślonejcechyosobowości.Takie
przeznaczeniekwestionariuszyznajdujeswojewyraźneodzwierciedleniewspecy-
ficeichbudowyorazumożliwiadokonanieocenypsychometrycznejuzyskiwanych
wyników–ichrzetelnościitrafności.Podtymwzględeminwentarzejakometody
badawczeosiągnęłybardzowysokipoziomformalnegozaawansowania.
1.3.1.Specyfikabudowykwestionariuszaosobowości
Kwestionariuszjestzbudowanyzpozycji,którychwynikisąłączonewewskaź-
nikogólny,umożliwiającypomiarnasileniacechyosobowości.Pozycjetepowinny
byćtreściowodostosowanedobadaniadanejcechy,ajednocześniebardzozróżnico-
wane–ważnejest,byopisywałynajróżnorodniejszeformyzachowaniawróżnych
sytuacjach.Przykładowo,stwierdzono,żepozycjeistniejącychinwentarzy,przezna-
czonychdobadaniacechosobowości,zazwyczajodnosząsiędojednejlubkilku
kategorii:opisówreakcji(zewnętrznychlubwewnętrznych,np.objawówfizjolo-
gicznych),atrybutówosobowych,któresąalboniesąmodyfikowaneprzezkontekst
sytuacyjnylubczęstośćwystępowania,zainteresowańiżyczeń,faktówbiograficz-
nych,postawiprzekonań,opisówreakcjiinnychosóbnazachowanieosobybadanej
orazzachowańpatologicznych(AngleitneriRiemann1991).Zracjistandaryza-
cjimająoneprzytymzazwyczajujednoliconąformę–zawierająopisokreślonej
formyzachowaniaorazwariantyodpowiedzi.Pozycjakwestionariuszajestzatem
„bodźcemwformiepytania,stwierdzeniaalbojednowyrazowegookreślenia,na
któryosobabadanamaodpowiedniozareagować–udzielićodpowiedzizgodnie
zprzyjętąwkwestionariuszuprocedurąodpowiadania”(Zawadzki2000,s.470).
Funkcjąinwentarzajestzatemzebraniepróbkizachowańosobybadanejwtroja-
kimznaczeniu.Popierwsze,próbkatapowinnabyćreprezentatywnadlarepertuaru
zachowańosobybadanej8.Wynikikwestionariuszapozwalająwówczasnawnio-
skowanietakżeozachowaniachpozainwentarzowychjednostki9.Podrugie,próbka
8Koniecznośćuzyskaniareprezentatywnejdlarepertuaruosobybadanejpróbkijejzachowańoznacza,że
pozycjekwestionariuszowepowinnyspełniaćtakżewarunekdopasowaniakulturowego,zarównowaspekcie
kulturynarodowej,jakidemograficznym–dopasowaniadokulturypłci,wiekuitd.Współcześniejesttotra-
towanetakżejakojedenzwarunkówkonstytutywnychtestupsychologicznego(Hornowska2001).
9Należypodkreślić,żedlametodstandaryzowanychzasadniczoprzyjmowanajesttzw.próbkowainter-
pretacjazachowania(por.Paluchowski2001).Zachowanietestowejesttraktowanezatemjakoprzejawtypo-
wychdladanejosobyzachowań,któreujawniająsięzarównowsytuacjibadania,jakiwrealnychsytuacjach
pozakwestionariuszowych.Tuwskazanojednaknametodologiczneimplikacjerejestracjipróbkizachowania
przezinwentarz.