Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
44
JörgRiecke
kojęzycznejŁodzipo1945r.oznaczałzarazembezpowrotnezaprzepaszczenie
tejwielkiejczęścidziedzictwakulturowego,jakimbyłregionalnywariantniem-
czyznyzpoczątkuXIXw.Prawdopodobnieniezachowałysięobszerne,reko-
nesansowepraceautorstwaFranzaA.Doubeka(UniwersytetWileński),przy-
gotowywanewramachAtlasuludowejniemczyznywPolsce(Atlasderdeutschen
VolksspracheinPolen)6,którezpewnościąmogły[by]dostarczyćwieluintere-
sującychinformacjioniemczyźniewŁodzi.Wtymmiejscuwartozaznaczyć,że
Łódźjakomiastoprzemysłoweniewykształciłaniemieckojęzycznejliteratury
orandzeregionalnejczywręczświatowej,jakstałosiętowprzypadkuPragiczy
Czerniowiec,chociażwkontekścietranskulturowościlubinterkulturowości
kwestia,czychodzituoautorówpierwszejczydrugiejvligi”
,niemaznaczenia.
Dlategowielkieuznanienależysięłódzkimgermanistom,którzywostatnich
latachzainicjowalibadaniatakżenadniemieckojęzycznąliteraturąregionalną
sprzed1945r.orazpowojennąniemieckojęzycznąliteraturąwspomnieniową,
dostarczającąogólnychwskazówekojęzykutychmieszkańcówmiasta,którzy
mieliniemieckiekorzenie7.
NajobszerniejszymźródłeminformacjiodziejachniemczyznywŁodzi
jest-oboknielicznychtekstówocharakterzeurzędowymiprywatnym,zwłasz-
czazaśniewieluzachowanychlistówiwspomnień-niemieckojęzycznaprasa,
ukazującasięwŁodziodroku1863doIIwojnyświatowej.Niemieckawer-
sjanazwymiastaodpoczątkubrzmiałaLodzinawiązywaładopolskiejformy
Łódź,którejetymologia,choćdyskusyjna,jestniewątpliwiepolska.Jedynie
w1939r.,pozajęciumiastaprzezwojskahitlerowskie,obowiązywaładostoso-
wanadoniemieckiejwymowyformaLodsch,w1940r.zaśnazwęmiastazmie-
niononacześćniemieckiegogeneraławLitzmannstadt.Dlategowłódzkiej
prasieniemieckojęzycznejspotykamytakiewłaśnieoficjalne,urzędoweformy
nazwywłasnejmiasta.NadrugimkrańcudziejówniemczyznywŁodzisytuują
siętekstypowstałewutworzonymprzezhitlerowcówgetcieLodz/Litzman-
nstadt(pracenadichkompletnąedycjąwciążtrwają8).Tozasprawątychże
tekstówŁódźjakomiejsceichpowstaniastałasiębardziejznana.Równieżone
stanowiąelementhistoriijęzykaniemieckiegowŁodzi,choćniewkontekście
vinterkulturowości”czyvtranskulturowości”
,gdyżwhitlerowskimgetciezjawi-
skatakieniezachodziły.Dlategoprześledzenieproblematykivinterkulturowo-
6Por.F.A.Doubek,DieErforschungderdeutschenMundarteninPolen,vDeutsche
HefefürVolks-undKulturbodenforschung”1933,Nr.3/4,s.155-170.
7Por.M.Kucner(red.),wewspółpracyzWolfgangiemKesslerem,Nichtnurlitera-
rischeBildereinerStadt.LodzderJahrhundertwendeindenAugeneinesdeutschsprachigen
Autors-CarlHeinrichSchulz,Łódź2011.
8Patrzzwłaszcza:S.Feuchert,E.Leibfried,J.Riecke(Hg.),DieChronikdesGetos
Lodz/Litzmannstadt,Götingen2007.
