Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Wariacjetranskulturowe.JęzykniemieckiwŁodzi
45
ści”ivtranskulturowości”wŁodzi,atakżeopistegozagadnieniamożliwesą
jedyniewodniesieniudookresuodokoło1820r.domomentuwkroczeniado
miastawojskniemieckichnapoczątkuIIwojnyświatowej.
Najważniejszymmediumstandardowej,normatywnejniemczyznyjest
więc-obokszkolnictwa-niemieckojęzycznaprasa.Ponadtoniewolnozapo-
minaćoniemieckichdialektach,którymiposługiwalisięmieszkańcyprzyle-
gającychdoŁodziterenówwiejskich(onesamerównieżwchodząwkontakt
zjęzykiempolskim),oddziałującychnaliterackijęzykŁodzi.Waspekcietran-
skulturowymnajważniejszadlakontaktujęzykowegowymianadokonujesię
wszakżeniewobrębiejęzykaliterackiegoczymiejscowegodialektu,leczdo-
kładniemiędzyobutymibiegunami.
3.JęzykniemieckiwŁodziiokolicach:czteryodmiany
niemczyzny
Napodstawieliteraturyprzedmiotuitekstówniemieckojęzycznych(oileich
analizawogólebyłamożliwaprzyobecnymstaniearchiwaliówizawartychwnich
wskazówek,niezależnieodtego,czydotycząprzedmiotowojęzykaczymetajęzy-
ka)możnawyróżnićprzynajmniejczteryregionalneodmianyniemczyznyoróż-
nymstopniunacechowania,dlaktórychŁódźnapoczątkuIIwojnyświatowejsta-
nowiłaśrodowiskordzenne9.Poniżejwskrócieprzybliżymytewarianty.
3.1.NiemieckiedialektywŁodziiokolicach
Ponieważspecyfikęsamegomiastaijegookolicnależyrozpatrywaćodręb-
nie,adostępnadziśliteraturazzakresudialektologiipoświęconajestprzede
wszystkimwiejskiemuotoczeniumetropolii,trudnoowiększąliczbęzwery-
fikowanychnaukowoustaleń,odnoszącychsiędosamegomiasta10.Warto
9Badanianadłódzkąpolszczyznątymczasempogłębiono.Ichstanoceniaprzykła-
dowoMariaKamińskawpracy:DasLodzerPolnischalsAusdruckdesmultiethnischen
CharaktersderStadt,[w:]J.Hensel,Polen,DeutscheundJudeninLodz1820-1939...,
s.291-298.Dodziśniepodjętojednakbadańjęzykoznawczychnadkrajobrazemjęzy-
kowym,którebyłybyprowadzonewspólnieprzezpolonistówigermanistów.Pierwszą
próbąwtymkierunkujestprzyczynekAleksandryCzechowskiej-Błachiewicz,Über
denGebrauchderEntlehnungenimheutigenPolnischderEinwohnervonLodz,vKwartal-
nikNeofilologiczny”1995,nr42,s.319-323.Brakujerównieżprac,poświęconych
łódzkiemuwariantowijidysz.
10OcenykartMarburskiegoatlasujęzykowego(MarburgerSprachatlas)dokonał
MichaelSchmit,por.M.Schmit,MundartundSiedlungsgeschichtederschwäbisch-rhein-
fänkischenDörfer...,s.5.
