Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PRZYRODAICZŁOWIEK
40
Linytęgimi,ćwiekimnogimi
długisprzęgalimost.
(Ajschylos,Persowie65nn.)
DuchDariusza:
Jakożpieszychtłumtakmnogi
zdołałprzejśćnatamtenbrzeg?
Królowa:
MostempoprzezHellimorze5
brzegiobasynnaszsprzągł.
DuchDariusza:
Więcitegoteżdokonał?!
Bosporwielkimjarzmemskuł?!
...
..
(w.739nn.)
...
...
ciałmartwychstosyniemedotrzeciego
pokoleniaczłowieczymwieścićbędąoczom,
żenadmiaręsiępysznićśmiertelnemuwara:
Zrozkwitającejpychyczłowieczejwyrasta
kłosgrzechu,zniegozasię...opłakaneżniwo!
(w.835nn.)
TakGrek,poetaAjschylos,starałsięuświadomićprzezustaPersanie-
bezpieczeństwo,jakiemożnaściągnąćnaludzkośćprzeznaruszanieprawna-
tury–prawboskich.Nieprzewidywał,żemyślczłowieka,praca,dążeniasię-
gnąznaczniedalej,żeludziezgłębiaćbędągroŹniejszezjawiskanaturyizwal-
czaćprzeszkodyprzeznaturęstworzone.
Inaczejbyćniemogło,gdyżlękprzedgniewemimocąbogów,obawa
przednaruszeniemichrzekomychprawzahamowałybypostęp.Itaktoodczy-
tałwielkifilolog,TadeuszZieliński,omawiającodpowiedŹDariusza:DTuma-
ciereligięantyczną,jakoreligięprzyrodyzewszystkimijejskutkami.Bóg
oddzieliłAzjęodEuropyprzesmykiemmorskimHellespontu:niewolno
krzyżowaćjegoniewiadomychnamzamiarów,łączącsztucznieto,coonroz-
dzielił.Jestwtymmniemaniumimopewnegourokutakżeniemałeniebez-
pieczeństwodlarozwojukulturalnegonarodu;toteżwinteresachtegorozwo-
junależałojeprzewyciężyć.IGrecyjeprzezwyciężyli”6.
IGrecyprzezwyciężylilękprzedmocąbogów,iważylisięnaniejedno
ulepszenie,naruszającprawaprzyrody,robiłytoiinnenarody,wśródtychRzy-
mianie,którzykorzystaliprzedewszystkimzdoświadczeńiumiejętnościGreków.
Ciekawajestnp.inicjatywaPliniuszaMłodszego,któryjakonamiest-
nikBityniimyśliousprawnieniukomunikacjiwodnej,corównieżwymagało
Dpoprawianiaprzyrody”.OtóżwjednymzlistówdocesarzaTrajanapisze,że
5PoprzezHellimorze–przezHellespont,którymiałotrzymaćnazwęodimieniaHel-
le,siostryFryksosa,którauciekajączbratemprzedmacochą,nabaranieoDzłotymrunie”,wdro-
dzedoKolchidywpadładomorza.
6T.Zieliński,EschylijegoPersowie[w:]Szkiceantyczne,Kraków1971,s.590.
