Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PRZYRODAICZŁOWIEK
52
Myślludzkadziała,usiłujezapobiecklęskomizniszczeniom,aprzy-
najmniejosłabićdziałaniesiłprzyrody,leczzadaniestajesięcoraztrudniej-
sze,gdyżsiłomprzyrodypomagawniszczeniutasamamyślludzka–nio-
sącapostęp...
Dzisiajprzewidujesiętrzęsienieziemi,alezapobiecmujeszczeludzie
niesąwstanie,abyłoonoijestnadaljednąznajgroŹniejszychwswychskut-
kachklęsk.Starożytnistaralisięjużzbadaćiinterpretowaćtozjawisko,ale
konkretniemusieliograniczyćsiędojegoopisów.PliniuszStarszyniepomi-
nąłitegotematuwswojejHistoriinaturalnej:DTrzęsieniaziemimająróżne
postacieiwywołująniezwykłeskutki;tupowalająmury,gdzieindziejpowo-
dujązapadnięciesięichwotchłanie,gdzieindziejgromadząkolosalnegłazy,
gdzieindziejdoprowadzajądowytryśnięciarzek,niekiedyzaśpłomienialbo
ciepłychŹródeł,gdzieindziejznówodwracająkorytarzek.Przedtemzaś
ipodczastegorozlegasięstraszliwyłoskot,czasempodobnydoprzytłumio-
negoryku,kiedyindziejdojękualbokrzykuludzkiegoczyteżdoszczęku
broni,zależnieodilościsubstancji,naktórąnatrafia,ikształtulochówczy
kanałów,przezktóryidzieprądpowietrza:świszczycieniutkowwąskich
przejściach,ajeślisątamzakręty,stajesięchrapliwy,odbijaodpodłożatwar-
dego,wrewmiejscachwilgotnych,falujenawodachstojących,ryczywściekle
napotykającmocnąprzeszkodę...Nigdyteżwstrząsniejestjednorazowy,ale
poleganadrżeniuiwibrowaniu.Cosięzaśtyczypęknięciaskorupyziemskiej,
toniekiedyutrzymujesięonoipozwalaoglądaćto,cozostałowchłoniętedo
wnętrza,innymrazemskrywato,zwarłszypaszczęitaknasunąwszyziemięna
swojemiejsce,żeniepozostajążadneślady;anierazprzecieżpochłonięte
zostałymiastaiznikłyterenyuprawne!Szczególniepodlegajątrzęsieniom
ziemiobszarynadmorskie,takżegórskieniesąwolneodtakichklęsk–jak
wynikazmoichstudiów,AlpyiApeninynierazbywałynawiedzanetrzęsie-
niami.Przytymczęstszesątrzęsieniaziemiwjesieniinawiosnę,takjak
ipioruny...Pozatymwnocyczęściejniżwednie.Anajwiększetrzęsieniazda-
rzająsięrankamiiwieczorami,najczęściejzaśwypadająnakrótkoprzedświ-
temorazwednie,kołopołudnia(Hist.nat.II80,193–195).
PliniuszStarszymówiotrzęsieniachziemibezczasowo,niewymienia
teżpozaAlpamiiApeninamiżadnychterenów,któreklęskatadotknęła,na-
tomiastzażyciaSenekiMłodszegotrzęsienieziemiwAzjimusiałowywołać
silnewrażeniewcałymówczesnymświecieimożepewnerefleksjefilozofasą
odbiciemtychwrażeń.OtóżkataklizmtendotknąłAzjęw17r.n.e.,zapano-
waniawRzymieTyberiusza,awydarzenietorelacjonujeTacyt:DWtymroku
zapadłosiędwanaścieludnychmiastAzjiwskuteknocnegotrzęsieniaziemi,
przezcoklęskatymbardziejbyłaniespodzianaiciężka.Takżezwykływtym
wypadkuśrodekratunkuprzezwydostaniesięnawolnemiejsceniepomagał,
ponieważrozstępującasięziemialudzipochłaniała.Opowiadają,żezapadły
sięogromnegóry,żewidzianowstromejpozycjito,coprzedtembyłorówni-
