Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Wprowadzenie:porządekświataisprawiedliwośćspołeczna
światjakoogółwszystkiego,cotrwałeiuporządkowane.Wszystko,cowludz-
kimświeciedążydotrwałościiporządku,musisiędopasowaćdotegokosmicz-
negoładuiwnimzagnieździć.HenriFrankfort–egiptologiarcheolog,na
któregointerpretacjachegipskichimezopotamskichzjawiskgłównieopierasię
Voegelin–tozasadniczepoświadczeniejużw1948r.sformułowałwnastępu-
jącysposób:a)nwszechświatjestzzasadystatyczny;Egipcjaninzakładał,że
żyjewświecie,którysięniezmienia”37,orazb)nznamiennejestostatecznie
tylkoto,coniezmienne”38.
DopieroIzraelowiiGrecjipowiedziesię(aczkolwieknaróżnesposoby)
nprzełomoweprzejście”39donowejkoncepcjiporządku:wIzraeludoistnie-
niawobecnościBoga,awHelladziedoistnieniawdążeniudoukrytejmiary
wszelkiegobytu.Voegelinkontynuuje:
Towyjściepozaegzystencjęwewszechogarniającymporządkukosmicznympociągnęło
zasobąrozwójodzwartejformymitudozróżnicowanychformhistoriiifilozofii40.
Zwartycharaktermitycznejpojęciowościopierasięnanierozróżnianiulub
programowymzespalaniuświataispołeczeństwa,naturyikultury41,aprzede
wszystkimpanowaniaizbawienia.
WedługVoegelinaowomyślenieujęteścisłymipojęciamiisymbolami,ta
nkosmologicznazwartość”należydotego,conazywaonnkosmologicznym
sposobemwyrażaniaprawdy”42.Dlategosposobupoznanianieistniejenic
pozawszechświatem.Wszystkojestwewszechświecieiwszechświatjestwe
wszystkimtak,żenawetniemajednegosłowa,któreznaczyłoby:nwszech-
świat”,czyliokreślałoówwszystkoprzenikającyład,któryspajazkosmosem
rzeczystworzone,utrzymującjewrównowadze.WedługVoegelinapojęciem
najbliższymznaczeniowotemu,cookreślamyjakonładświata”,jestegip-
skieMaat
43
.Maatjestprototypemścisłegopojęcia.Ponieważokreślaono
37H.Frankfort,AncientEgyptianReligion,NewYork1948(wydaniewseriiHarperTorchbook
w1961r.),s.VII.Wrozdz.VIwykażemy
,żeobraznstatycznegowszechświata”wdecydujący
sposóbuszczuplaegipskiobrazświata.
38Ibidem,s.VIII.
39Voegelinwnawiązaniudotegonprzełomowegoprzejścia”mówiteżonskokuwistnienie”.
WszystkotobardzoprzypominakonceptczasuosiowegoJaspersa,zktórymVoegelinzmierzy
sięzresztąwyraźniedopierowczwartymtomie(z1974r.).
40Porządekihistoria,IIzraeliObjawienie,Warszawa2014,s.39;por.teżII:Światpolis,
Warszawa2013,s.81nn.
41WcześniejpodobnieuE.Cassirera,DasmythischeDenken,Hamburg1923.
42Porządekihistoria,V
:Epokaekumeniczna,Warszawa2016,s.127.
43Np.ibidem;por.teżwcześniejE.Cassirer,DasmythischeDenken,s.137nn,gdzieczytamy:
nTenobiegniejestjeszczewtakimsamymstopniuprzemyślany
,jakbezpośrednioodczuwany
,
alejużwtymodczuciudlamitycznejświadomościistniejepewnośćczegośogólnego,jakiegoś
powszechnegoporządkuświatowego.Odteraz–inaczej,niżtosiędziejewmitycznymprocesie
ożywianianatury–pojedynczarzecz,jakiśszczególnyfizycznybytniejestjużnapełnianyokre-
ślonąduchowątreścią,jakimiśsiłamiposiadającymiindywidualnąosobowość,aleistniejepewna
