Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zaWalteremOngiem31,nazwaćtozjawiskoobciążeniemmne-
monicznym.Jesttoprzykładnato,jakreliktyoralnościfunk-
cjonująwkulturachchirograficznychimożeświadczyćtakże
otym,że,jaksięokazuje,wbadaniachterenowychniema
kulturjednoznaczniepiśmiennych/literalnych,czylipiśmien-
nychopartychnaliterze
32
lubustnych.Otóżoralnośćinlite-
ralność”niemusząstanowićodrębnych,czywręczkonkurują-
cychzesobąmodeli,leczmogąwspółtworzyćmodelkultury
mniejlubbardziejprzejściowejlubmieszanej,komunikacyjnie
wielosystemowej33.
Jeszczeinaczejwpływanamodelmyśleniaeraradiaifilmu.
BadaniaprzeprowadzonewśródmieszkańcówwioseknaBliskim
Wschodziewykazały,żeci,którzysłuchaliradiaAnkara,BBC
lubNCA,zczasemzaczęlireprezentowaćinnetypymentalności.
Każdyznichpotrafiłodpowiedziećnapytanie,cobyzrobił,
gdybyzostałprezydentemTurcjilubgdziebychciałmiesz-
kać,gdybyniemieszkałwrodzinnejwiosce.Natomiastwieśniacy
ntradycyjni”wogóleniepotrafiliodpowiedziećnatopytanie,
bycieprezydentembyłodlanichtożsamezbyciempanemcałego
świata.Anapróbywyegzekwowaniaodpowiedzinapytanie,
gdziebychcielimieszkać,wyznawali,żegdybyktośichzmusił
doopuszczeniawioski,chybabyumarli34.
Opisanyprzykładdotyczyróżnicwpostrzeganiuświata.
Dawnymythoszostajezastąpionyprzezlogos.Lokalnazbio-
rowośćkontraspołeczeństwo.Miejscespołecznościpowiąza-
nejwięzamirodowo-plemiennymizajęłospołeczeństwopowią-
zanewięzamiinstytucjonalnymi.Wsferzeepikiliterackiejta
różnicaprzekładasięnazmianępreferowanejformy:monolog
zostajezastąpionydialogiem.Mówiącomentalnościustnej,moż-
naspróbowaćwymienićjejcechycharakterystyczne.Wocenie
ukształtowanejkryteriamiwspółczesnościmożeniąbyćinne
31W.J.Ong,Psychodynamikaoralności,dz.cyt.,s.197.
32A.Mencwel,Antropologiasłowaihistoria…,dz.cyt.,s.53.
33Tamże,s.61-62.
34D.Riesman,Tradycjamówionaipisana,tłum.K.Biskupski,nOdra”
1975,nr3,s.17-20,cytat20.
29
