Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
IchociażPerecnieprzyznałsiędostawianychmuzarzutów,zostałpozba-
wionylicencjiprawnikaiutraciłprawodowykonywaniazawodu.Towyda-
rzeniespowodowało,żebardziejzaangażowałsięwdziałanianarzeczroz-
wojużydowskiejświadomościnarodowej.Wliściedojednegozeswoich
krewnychwspominałwówczas,żeniktzwpływowychpolskichznajomych
niezgodziłsięzainterweniowaćwtejsprawiezewzględunajegożydow-
skiepochodzenie40.PozbawionydochoduopuściłZamość,bywroku1889
nastałeosiąśćwWarszawie.Tamjakowydawca,publicystaimówcapod-
jąłaktywnośćnapolukultury,edukacjiipolityki,angażującsięnietylko
wrozwójliteraturyjidysz,aleteżwdziałanianarzeczpoprawypołożenia
wschodnioeuropejskichŻydów.
5.RozwójkarieryliterackiejwWarszawie
Niemającpoczątkowostałegozajęcia,zostałw1890rokuzatrudnionyprzez
JanaBlocha,bogategożydowskiegoprzemysłowcaifilantropa,dozbierania
informacjistatystycznychnatematżyciaŻydówwmałychmiasteczkach,
takichjakTyszowce,Jarczów,ŁaszczówiTomaszówLubelski.Bloch,mimo
konwersjinakatolicyzm,byłżywozainteresowanypolitycznymiekono-
micznympołożeniempolskiegożydostwa,zwłaszczawobliczunarasta-
jącegowówczasantysemityzmu.Organizującwyprawęstatystyczną,miał
nadziejęwykazać,wjakiejbiedzieżyjąijakciężkopracująnaswójchleb
żydowscymieszkańcysztetli,byzadaćkłampowszechnemuprzekonaniu
oichrzekomympasożytnictwieifinansowymwykorzystywaniuchłopów.
Zdanychzgromadzonychpodczaswyprawywyłoniłsięprzygnębiający
obrazżyciaubogiej,małomiasteczkowejspołecznościżydowskiej,która
wskutekprzemianekonomicznychzostałapozbawionatradycyjnychform
zarobkowaniaiuległapauperyzacji,efektemczegobyłamasowamigracja
zesztetlidowiększychmiastalbozaocean.
Raportzekspedycjistatystycznejzaginął,ajedynymopublikowanym
świadectwemtegoprojektupozostajezbiórdwudziestudwóchfabularyzo-
wanychopowiadań-reportażyBilderfunaprowinc-rajzeintomaszowerpowiat
um1890jor[Obrazkizpodróżypoprowincjiwpowiecietomaszowskimoko-
łoroku1890],opublikowanychporazpierwszywroku1892wdrugimtomie
wydawanegoprzezPerecaalmanachu„DiJudiszeBibliotek”.Zbiórtendał
począteknowemugatunkowiwliteraturzejidysz-reportażowi.Reporta-
żePereca,przybliżająctragicznyobrazżyciaŻydównaprowincji,zrywają
zsatyrycznątradycjąobrazkówirelacjizmiastodwiedzanychprzezSzolem
40
Zob.listyPereca:BriwunredesfunI.L.Perec,s.63,za:R.Adler,I.L.Peretz:BetweenWarsawandOdessa,
s.301.
XV
I.L.Perec(1852-1915)-biografiaitwórczość|5.Rozwójkarieryliterackiej…
