Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
Mickiewicziświatżydowski
DotarliśmyjużdoźródłaideiczęściIIIDziadów.ArcydramatMickie-
wiczazostałgłębokozanurzonywreligijnościimyśleniujudaistycznym
nienominalnie,przezprzywołanesłowaczyobrazy,alewnajgłębszej
istocieswegoprzesłania:samotnościczłowiekawobechistorii,nadziei
mesjańskichipotwierdzającejzasadnośćtychnadzieiteofanii.
MariaCzapskawszkicuCzyMickiewiczbyłkatolikiem?podkreśla
swoistyeklektyzmfilozoficznychzainteresowańpoetynapoczątkulat
trzydziestych.fiDofilozofiiBaadera,współczesnegopoecie,zbliżyłygo
wspólnezainteresowaniaSaint-MartinemiJakubemBoehme,poprzez
którychBaadersięgałażdożydowskiejKabałyiwczesnychgnostyków,
czerpiącteżnatchnieniedoswejfilozofiiześw.TomaszaiOjcówKoś-
cioła”.Tematykajudaistycznapojawiasięwwieludosłownychprzy-
35
wołaniachwIIIczęściDziadów.Chodzituonawiązaniadoopowieści
ewangelicznych(przywołanierealiówZiemiŚwiętejiodwołującegosiędo
religiimojżeszowejnauczaniaJezusa),doświątżydowskich,dożydow-
skiejobecnościnaziemiachRzeczpospolitej.Wprozatorskimwstępie
poprzedzającymutwórczytamy:
Autorchciałtylkozachowaćnarodowiwiernąpamiątkęzhistoriilitew-
skiejlatkilkunastu:niepotrzebowałohydzaćrodakomwrogów,których
znająodwieków;adolitościwychnarodóweuropejskich,którepłakały
nadPolskąjakniedołężneniewiastyJeruzalemunadChrystusem,na-
ródnaszprzemawiaćtylkobędziesłowamiZbawiciela:fiCórkiJerozo-
limskie,niepłaczcienademną,alenassamymisobą.”
(III,124)
Nawiązaniedoewangelicznegoopisupasyjnego(Łk23,27-31)łączy
najnowsząhistoriępolskązhistoriąświętą,wmartyrologiiPolakówzda-
niempoetydostrzecmożnaobjawieniesięBogawdziejach.Czułymi,
aleiniefrasobliwymikobietamizJeruzalemsąteraznarodyeuropejskie,
któreniepotrafiły,boniechciały,ofiarowaćskutecznejpomocyPola-
komwalczącymprzecieżnietylkooswojąwolność.
Jednakniemożnazatrzymaćsiętylkonaowymewangelicznymcy-
tacie.Podkreślmy,żefiAutorchciałtylkozachowaćnarodowiwiernąpa-
miątkęzhistoriilitewskiejlatkilkunastu”,więctopamięć–fipamiątka”
–stajesięjednocześniefundamentemzrozumieniafenomenuBożej
obecnościwświecie,jakrównieżpodstawąwspomnianejjuż,elementar-
nejdlaideiDziadówwspólnoty,ścisłegopowiązaniaświatażywychze
35M.Czapska,CzyMickiewiczbyłkatolikiem?,[w:]taż,Szkicemickiewiczowskie,Warszawa
1999,s.212.
