Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
augure;bergers,défendezvosrivages,nelelaissezpasapprocher;malheuràlaterreoùcettebiche
mettelepied!Malheurauxforêtsoùellereposerasesflancs!Car,desestraces,desagîteetsur
toutsoncheminjaillirauntorrentdesang.Elleportel,incendie,laruine,ladestruction!
Quelestcechevalgigantesque!Surlesdébrisdedeuxarmées,resteseuletoccupantseulle
champdetantdebatailles?Veillez,ogardiens!Unenuitmonteversvous,nuitsuspecte.Une
flammevaéclaterdanscetteville,uneflammetellequ,onyverracommeenpleinjour,etle
lendemainenpleinjouronneverraplusrien!
Omoninfortunéemère!Tucesserasdepleurertesenfants,tucommencerasàhurler!
(s.190–191)
Zaokrąglającliczbęwierszypierwodrukuwstrofachtejprozyotrzymujemy
stosunek12:13:7:2,czylijakgdybyrozszerzonysonet,bardzokrótkiwkońcowych
strofach,niemniejbliskiklasycznymproporcjomtejformy.„ToproroctwoKasandry
jestjednymznajpiękniejszychfragmentówpoezjisłowiańskiej,jakokompozycjaijako
styl”,powiedziałMickiewiczswoimsłuchaczom.Możnasobiewyobrazić,żeautor
WielkiejImprowizacjiczytałjeitłumaczyłzeszczególnymuczuciem.
Wdrugiejpołowiestuleciabibliografiajestznacznieobfitsza,leczjakościowo
wątła.Szachypofrancusku,któreFrédéricAlliédołączyłdoangielskiejiniemieckiej
adaptacjipoematuVidy,sątylkociekawostką
11
.EmmanueldeNoaillesnapisałoparty
nawykładachMickiewiczaartykuł,gdzieumieściłtłumaczoneproząfragmenty
Odprawyitrzechtrenóworazczterytrenywcałości
12
.RenéLavolléewpracy
doktorskiejonaszychpoetachłacińskichmówiniewielenatematKochanowskiego,
gdyżpięćstron,któremupoświęcił,zdołałosiągnąćtylkodziękiprzytoczeniuwcałości
wierszaAdieuàlaPologneiwstawieniulegendyowzburzeniu,jakimkleriuczeni
mielizareagowaćnaCarmenmacaronicum
13
.Syntetyczneobrazyliteraturobcych
zaczęływyznaczaćtrochęmiejscapoecieTrenów,alepodyletancku.AlfredBougeault
przepisałinformacjezMickiewicza,wyraziłszczególneuznaniedlaPsałterzaDawido-
wego,awocenieOdprawyzaufałsądomRzewuskiegoiDenisa:głównarolaprzypada
chórowi,„akcjiprawiewcaleniema,ciekawejestzwyczajnestudiumantyku”
14
.
CélestinCourrièreceniPsałterz,Pieśni,Fraszkiiwogólezdolnościpoetyckie
Kochanowskiego,którejednakhamowałprzesadnykultstarożytności:Odprawato
„pastisztragediigreckiej”,wTrenach„niekiedysuchaerudycjaustępujemiejsca
prostocieiuczuciu”
15
.Rok1884pobudziłnaturalniedojubileuszowychwystąpień
bardzoaktywnągrupęPolakówzrzeszonychwTowarzystwieHistoryczno-Literackim
iwAssociationdesAnciensÉlèvesdel,ÉcolePolonaise.Niebyłotołatwenawetdla
takzasłużonegowutrzymywaniutamtradycjipolskichWacławaGasztowtta.Wygłosił
onpopolskuodczyt,wktórymobszerniescharakteryzowałpoezjęeuropejskąXVIw.
ioKochanowskimpowiedziałtylko,niewchodzącwszczegóły,że(wyjąwszyAriosta)
„stanąłonnarówniznajwiększymipoetamieuropejskimiswojegopokolenia”,
prześcigającwszystkich„pięknościąideałuwniektórychpatriotycznychpieśniach
11
F.Allié,Poèmessurlejeudeséchecs,Paris1851.
12
E.-H.-V.deNoailles,Lapoésiepolonaise,„LeCorrespondant”1865iosobno,Paris1866.
13
R.Lavollée,Depoëtislatino-polonis,Paris1869;tosamopofrancusku,Lapoésielatineen
Pologne,„LeCorrespondant”1873iodbitka.
14
A.Bougeault,Histoiredeslittératuresétrangères,Paris1876,s.448–449.
15
C.Courrière,HistoiredelalittératurecontemporainechezlesSlaves,Paris1879,s.328–329.
5
