Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
(„espritmédiocreetpassionné”)wpoiłpoezjifrancuskiejideałścisłościijasności,
którywszakżeograniczatępoezjętak„jakrylecwykluczakoloryt”.Jednocześnie,
pociągniętymanierycznością,wktórązdarzałosiępopadaćPetrarce,szedłzłądrogą,
ponieważ„stosowałteconcetti,tewyrafinowaniaepigramatyczneiwzłymguście,
któreznajdujemyniekiedyuPetrarki”.Kochanowskiceniłgoumiarkowanieinie
naśladował,comuprzynosizaszczyt.Nigdynieużywakonceptówanifałszywych
metafor,nieznaprzesady.„Jesttojedynypoetaowejepokitakdoskonały,jakkolwiek
wsposóbnegatywny;jesttopoetaklasycznynajmniejnowoczesny,najbardziej
łaciński”.TęniezwykłąsurowośćwobecRonsardatłumaczyłwroku1925Jacques
LangladesytuacjąprzywódcyPlejadywopiniitamtychczasów,mimojegorehabilitacji
dokonanejprzezSainte-Beuve,a.Przyczynatkwioczywiściegłębiej.SądMickiewicza
wynikazidiosynkrazji,doktórejkażdypoeta,zwłaszczawielki,maprawo,aletakie
przeciwstawieniedwóchstylówdajeichznakomitącharakterystykę.
PrzekładyMickiewicza,prozaiczne,mogąrozczarowywać,anapewnonie
przekonywałyjegosamego.Twierdził,żeautorTrenów,takjakHoracy,jestpoetą,
któryniedajesiętłumaczyć:„Wszelkaformapoetycka,gdydotarładonajwyższego
stopniadoskonałości,pozostajenieprzetłumaczalna”.Wzwiązkuzdecyzją,żeby
tłumaczyćprozą,jestmożewtymzdaniuelementpewnejteoriiprzekładu
10
.Praktyka
matakierezultaty,jaktenpoczątekTrenuVI:
Omadélicieusemusiciennedomestique!Saphoslave,gloirefuturedenotrepoésie!Tu
devaishériterdecettepetiteterre,etduthéorbedetonpère.Tupassaistavieàcomposerdes
chansonsnouvelles;tupassaistesjoursàchanter,commelerossignolypasselesnuitsdu
printemps;maislamortt,afaitfuirdenosbosquets,ômonpauvreoiseau!(s.176)
NajciekawsząpróbkątłumaczeniawLesSlavesjestmonologKasandryzOdprawy.
Wyróżniagonietylkojakośćtekstu,aleiswojegorodzajuadaptacja.Tłumaczopuścił
bowiemkilkawierszyipodzieliłtenfragmentnastrofy,uwydatniająckażdąznich
swobodniejsząinterpretacjąostatnichsłów:
Pourquoimetourmenterenvain,Dieucruel?Pourquoi,m,ayantdonnécetespritdivin,
m,as-tuaccordéuneparoleimpuissante,desortequemesoracless‘envontaugrédesventsetne
frappentpasplusleshommesquedescontesfutilesoudesrêvesbizarres?Àquoiontservietcette
sûretédemémoireetcettebouchequiprononcedesparolesquinesontpasàmoi,etcessens
envahiparunhôteterribleetinsupportable?Envainjemedéfends,onmefaitviolence;jenesuis
plusmaîtressedemoi-même,jenem,appartiensplus.
Maisoùsuis-je?ODieux!Jeperdslalumièredujour;uneombre,unevastenuittombe
soudainautourdemoi.Voyez-vouscesdeuxsoleilsetcettevilledeTroiequim,apparaîtdouble?
Voyez-vouscettebicheblanchequitraverselameràlanage!Malheureuxanimal,ilestdemauvais
10
Możenieprzypadkowymzbiegiemokolicznościjestfakt,żepięćlatwcześniejSainte-Beuve,
recenzującfrancuskietłumaczeniewierszemutworówMickiewicza,m.in.Grażyny,pisał:„J,aurais
désiré,danscettetraductionaussibienquedanscelledesbellesstancesadresséesÀuneMèrePolonaise,
plusdenerf,deconcision,defermeté[...]Aureste,latraductionenversfrançaisdespoètesétrangersest
tellementdifficileet,dansdesdimensionsunpeuétendues,tellementimpossible,quec,estenprose,en
simpleetfermeprose,pareilleàcelledesPèlerins,quenousvoudrionsvoirtraduitestouteslesœuvresde
cevraipoètequicacheparminous,dansquelqu,undenosfaubourgs,sagloiremodesteetfière,une
gloireendeuil,commeilsiedàl,exilé”(artykułz„LePolonais”,czerwiec1836,cytowanywantologii
S.P.KoczorowskiegoAdamMickiewiczetlapenséefrançaise1830–1923,Paris1929,s.33–34).
4
