Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RównoleglezdalsząprodukcjąDesportesaweFrancjiprzebiegatensamcowe
Włoszechprocesdojrzewaniabaroku.ReprezentujegoD,AubignécyklemLePrintemps
(1571–1573),drukowanymznaczniepóźniej,awinnychrejestrachDuBartas
arcydziełem„poezjinaukowej”,LaSemaine(1578–1584)itrzejpoecireligijności
trydenckiej,Spondeoraz,naprzełomiestuleci,LaCeppèdeiChassignet.WPolsce
tegorodzajuzjawiskiem,mniejbarokowym,jestSępSzarzyński,zmarłytrzylataprzed
Kochanowskim.Gongora,teżzażyciaKochanowskiego,piszelirykizapowiadając
triumfiskandalhiszpańskiegobaroku,gongoryzm.Jesttojeszczeszesnastowieczny,
zaprawionyhedonizmempetrarkizm,aleskondensowanyi–mówiącsłowamiDamasa
Alonso–„zgeometryzowany”misternymiparalelizmami,jakwtymsoneciez1582r.:
Mientrasporcompetircontucabello,
OrobrunidoelSolrelumbraenvano,
Mientrasconmenosprecioenmedioelllano
Miratublancafrentealliliobello;
Mientrasacadalabio,porcogello,
Siguenmasojosquealclaveltemprano,
Ymientrastriumfacondesdénlozano
Deellucientecristaltugentilcuello;
Gozacuello,cabello,labioyfrente,
Antesqueloquefuéentuedaddorada
Oro,lilio,clavel,cristalluciente
Nosoloenplataoviolatroncada
Sevuelva,mastuyellojuntamente
Entierra,enhumo,enpolvo,ensombra,ennada.
Podczasgdyidącwzawodyztwoimiwłosami/błyszczącymzłotemSłońcelśninapróżno,
/podczasgdypogardliwiepośrodkurówniny/spoglądatwebiałeczołonaliliępiękną;//podczasgdy
wkażdąwargę,jakbychcącjąuszczknąć,/utkwionychjestwięcejoczuniżwświeżozakwitły
goździk/ikiedytriumfujezhardąwyniosłością/nadświetlistymkryształemtwojawdzięcznaszyja,
//niechużywataszyja,włosy,wargiorazczoło,/zanimto,cojestprzezszczęśliwetwojelata
/złotem,lilią,goździkiem,kryształemświetlistym,//nietylkosięwsrebrolubzerwanyfiołek
/zamieni,aleityrazemztymwszystkim/wziemię,wdym,wproch,wcień,wnic.
NaterenieangielskimJohnLyly(Euphues,1578)reprezentujeskrajnymanie-
ryzm,ajeżeliSpenser(TheFaeryQueene,1590–1594)iSidney(AstrophelandStella,
1591)trzymająsięraczejwczesnychwzorówodrodzenia,toSzekspir,przyswoiwszy
sobienowąretorykę,odchodziodnichszybkimkrokiem.JęzykStraconychzachodów
miłosnych(ok.1593–1594),poematuWenusiAdonis(1593)isonetów(drukowanych
zwyjątkiemdwóchpóźniej,alepowstałych,jaksięprzyjmuje,wlatach1592–1595)
stanowipomostmiędzyEuphuesemipoezjąmetafizyczną.
TakzgrubszamożnaprzedstawićrytmikierunkiprzemianwpoezjiXVIwieku
2
.
MiejsceKochanowskiegonatymtlejestoczywiściewyznaczoneprzezsytuację,jaką
2
Wśróddzieł,nierazjużpozycjiklasycznych,którewciąguostatnichtrzydziestukilkulatodnowiły
tenobraz,trzebawymienićprzedewszystkim:E.R.Curtius,EuropäischeLiteraturundlateinisches
Mittelalter,Bern1948;D.Alonso,Poesiaespañola.Ensayodemétodoylimitesstilisticos,Madrid1950;
H.Weber,LacréationpoétiqueauXVI
e
siècleenFrance,Paris1956;G.R.Hocke,Manierismusinder
19
