Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE:MOTORWZROSTUIODKRYĆ
mamynamyśli,kiedymówimyogospodarce.Natomiastekonomiatonaukaspołeczna
zajmującasięprodukcją,dystrybucjąikonsumpcjądóbriusług.
Gospodarkajestskutecznawzakresie,wktórym–dosłownie–dostarczadobra.Tak,
jakjużwspomnieliśmy,wciąguostatnich30latchińskagospodarkadokonałaspektaku-
larnegowzrostuwzakresieilościdóbrdostarczanych,zarównowłasnymobywatelom,jak
ireszcieświata.
Chińskagospodarkamusiwięcmiećsiędobrze,aodpowiedzialnymzajejkieru-
neknależałybysiępodziękowania.Alewiecieco?Niktniąwcaleniekieruje–przynaj-
mniejobecnie.
Wlatach70.,jeszczezanimrozpocząłsięniesamowityrozwójDRP
,Chinybyłygo-
spodarkącentralniesterowaną,wktórejdecyzjeotym,jakiedobrabędąprodukowane
wfabrykachidostarczaneobywatelom,byłypodejmowaneprzezpaństwowychurzędni-
ków.Jednakdoświadczeniepokazało,żegospodarkicentralniesterowaneniedziałają
zbytdobrze.Producenciwgospodarkachcentralniesterowanych,takichjakChinyprzed
latami80.czywostatniejdekadzieistnieniaZwiązkuRadzieckiego,częstoniebyliwsta-
nieutrzymaćplanowanejprodukcjizbrakuniezbędnychsurowców–ajeślisiętoudało,
równieczęstookazywałosię,żeniktniechceichtowarów.Zkoleikonsumenciczęstonie
moglidostaćtychdóbr,którychfaktyczniepotrzebowali–takichjakmlekoczypapier
toaletowy.Niesławnymsymbolemcentralniesterowanychgospodarekstałysiędługie
kolejkidosklepów.Jakjużwspomnieliśmy,wlatach1959–1961chińskirządpodejmował
przytymwyjątkowokatastrofalnedecyzjeekonomiczne,powodującogromnetrudności
imilionyniepotrzebnychśmierci.
W1978r.chińskirządwkońcuprzyznał,żejegomodelekonomicznyniedziała,iza-
inicjowałniezwykłątransformacjękugospodarcerynkowej,wktórejzarównoprodukcja,
jakikonsumpcjasąrezultatamizdecentralizowanychdecyzjipodejmowanychprzezlicz-
neosobyiprzedsiębiorstwa.StanyZjednoczonerównieżmajągospodarkęrynkową.We
współczesnychChinachniemajużżadnegocentralnegourzędu,którymówiłbyludziom,co
produkowaćlubkomudostarczaćswojetowary.Każdyproducentwytwarzato,cosamemu
uważazanajbardziejdochodowe;każdykonsumentkupujeto,cosamwybierze.Ważne
jestjednak,abyzrozumieć,żechińskirządinterweniujewgospodarkęwdużowiększym
stopniuniżrządamerykański;przedewszystkim,choćrzadkomówiproducentom,copo-
winniprodukować,częstowskazujebankom,komuudzielaćpożyczekiwjakiejwysokości.
Gdybyścienigdyniewidzieligospodarkirynkowejnawłasneoczy,pewniewyobra-
żalibyściesobiejąjakochaotyczną.Wkońcuniktniąniezarządza.Jednakgospodarki
rynkowesąwstaniekoordynowaćnawetbardzozłożonedziałaniairzetelniedostarczać
konsumentomdobraiusługi,którychpotrzebują.Cowięcej,ludziebezwiększychobaw
powierzająsystemowirynkowemuswojeżycie:mieszkańcydowolnegodużegomiasta
umarlibyzgłoduwciąguzaledwiekilkudni,jeśliniezaplanowane–ajednakuporządko-
wane–działaniatysięcyprzedsiębiorstwniezapewniłybystałychdostawżywności.Choć
możesiętowydawaćzaskakujące,nieplanowanyHchaos”gospodarkirynkowejokazuje
siębyćdużobardziejuporządkowanyniżplanowaniewgospodarcecentralniestero-
wanej.Towłaśniedlategoniemalkażdykrajnaświecie–wyjątkamisąjedynieKorea
PółnocnaiKuba–przyjąłrynkowymodelgospodarki.
5
