Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzęśćI.CZYMJESTEKONOMIA?
W1776r.,wswojejpionierskiejmonografiiBogactwonarodówszkockiekonomi-
staAdamSmithopisałto,jakposzczególnejednostki,dążącdozaspokojeniawłasnych
potrzeb,częstoostateczniedziałająnarzeczinteresówogółuspołeczeństwa.Słynny
fragmentBogactwaopisujeprzedsiębiorcę,któregopościgzazyskiemwzbogacacałe
państwo:Hmyśli[on]tylkooswymwłasnymzarobku,ajednakwtym,jakiwwieluin-
nychprzypadkach,jakaśniewidzialnarękakierujenimtak,abyzdążałdocelu,którego
wcaleniezamierzałosiągnąć”1.Gospodarkatosystemkoordynowaniadziałalnościpro-
dukcyjnejspołeczeństwa.Natomiastekonomiatogałąźnaukspołecznychpoświęcona
produkcji,dystrybucjiikonsumpcjidóbriusług.Zkoleigospodarkarynkowatorodzaj
gospodarki,wktórejdecyzjeoprodukcjiikonsumpcjipodejmowanesąprzezposzcze-
gólnychproducentówikonsumentów.Odtamtejporyekonomiściposługująsięter-
minemniewidzialnaręka,byopisaćsposób,wjakigospodarkarynkowawykorzystuje
indywidualnedążeniedozaspokojeniawłasnychpotrzebdladobraspołeczeństwa.
Naukęotym,wjakisposóbludziepodejmujądecyzje–ijaktedecyzjewpływają
nasiebienawzajem–nazywamymikroekonomią.Jednymzzagadnieńpowtarzających
sięwmikroekonomiijestsłusznośćprzemyśleńAdamaSmitha:jednostkidziałającewe
własnyminteresieczęstowspierająinteresyogółuspołeczeństwa.
Odpowiedziąnanaszepierwszepytanie:Hwjakisposóbnaszsystemekonomiczny
dostarczadobra?”jestwięcto,żepolegamynazaletachgospodarkirynkowejisiłynie-
widzialnejrękirynku.
Jednakniewidzialnarękaniezawszejestnaszymprzyjacielem.Ważnejest,abyśmy
zrozumieli,kiedyidlaczegodążeniedozaspokojeniawłasnychpotrzebmożedoprowa-
dzićdozachowańsprzecznychzintuicją.
Mojakorzyść,twójkoszt
ŻyciewDRPjestlepszeniżwlatach80.XXw.Jednakdwaaspektywyraźniesiępo-
gorszyły:zatorydrogoweizanieczyszczeniepowietrza.Wgodzinachszczytuprzeciętna
prędkośćnadrogachwDRPtoniecałe20km/h,astanpowietrzazagrażazdrowiuprzez
większączęśćroku.
Dlaczegoproblemytereprezentujązawodnośćniewidzialnejręki?Przyjrzyjmysię
zatoromdrogowym.
Gdynadrogachpojawiająsiękorki,każdyzkierowcównakładakosztnawszyst-
kiepozostałepojazdynatejsamejulicy–dosłowniestoiimnadrodze(aonijemu).
Tenkosztmożeokazaćsięcałkiemznaczny:pewnebadaniaoszacowały,żeosobadojeż-
dżającawtygodniuroboczymnaManhattanpowodujeponadtrzygodzinneopóźnienie
1A.Smith,Badanianadnaturąiprzyczynamibogactwanarodów,t.2,przeł.A.Prejbisz,B.Jasińska,Państwo-
weWydawnictwoNaukowe,Warszawa1954,s.46.
6
