Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Archiwaiwładza
Jednocześniepoddanojednakkrytycestatuszasobów
archiwalnych.Najwyraźniejtępostawępodejrzliwości
sformułowałMichelFoucault(1926–1984)w
Archeologii
wiedzy
(Foucault2002[1969]).Uznającarchiwum
zajednąznajważniejszychinstytucjiwiedzo-władzy,
filozofzdefiniowałjejako„ogólnysystemformowaniasię
iprzekształcaniawypowiedzi”(tamże:155);podkreślał,
żeuprzedniwobecdokumentujestsystemprecyzujący
reguływypowiadalności.Archiwumokreślazatemtreści
istotnedlapamięcizbiorowejdwukrotnie:najpierw,kiedy
definiujearchiwizowanyzasóborazspołeczneipolityczne
regułyarchiwizacji(formęzapisu,atakżepodmioty,
którychdotycząiktóresązniegowykluczone),
anastępnie,kiedyregulujezasadydostępudomateriałów
archiwalnychiichinterpretacji,prowadzącejdoprodukcji
→narracjioprzeszłościkonstytutywnejdlapamięci.
PolitycznywymiarujęciaFoucaultasprowokowałliczne
nawiązaniaipolemikizwiązanezcharakteremarchiwów
imodelempaństwa,legitymizowanegodzięki
definiowanejwarchiwachpamięci.Wtymduchu
dokonujesiędziśkrytykiarchiwówoficjalnych,wskazując
zjednejstronynaichfundamentalnieopresyjny
charakter,zdrugiejzaśanalizującposzczególnie
przypadkiużyciaprzezpaństwapozornieneutralnych
dokumentówdocelówrepresyjnych(np.zapisów
genealogicznychprzeztwórcówustawnorymberskich),
tworzeniezapisówizasobówwykluczającychpewne
grupyludnościzarchiwów(zob.studiapostkolonialne;
Spivak1999)orazregulacjint.dostępudooficjalnych
archiwów.Dotyczytozwłaszczasytuacjiwpaństwach,
wktórychdokonałasiętransformacjaustrojowalub
zmianawładzy(m.in.RPA,Rwanda,EuropaŚrodkowo-
Wschodnia,wtymPolska).
Jednocześniezmieniasiępodmiottejpamięci,
niekonieczniejużrozumianyjakowspólnotanarodowalub
państwowa.Grupydotychczasmarginalizowane
iwykluczane(mniejszościetniczne,kobiety,mniejszości
seksualne,społecznościkolonizowane)lubdefiniującesię
