Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
DorotaSikora
S.Grygiela,wychowanianiemożnazdefiniować,ponieważsłowotobardziejoznacza,
wskazuje,niżznaczy(B.Śliwerski2007,s.35).Tylewięc,ilejestwhumanistyce
możliwychpodejśćdoogląduczypróbodczytaniategozjawiska,tyleteżjestjego
oznaczeń.Rozumieniepojęcia„wychowanie”jestzatemdeterminowanewłasnymiak-
sjonormatywnymipreferencjamiiosobistymidoświadczeniamizarównopedagogów
profesjonalistów,jakipedagogównaturalnych–rodziców(B.Śliwerski2007,s.35).
Takwięcanalizującróżnorodnedefinicjepojęciawychowaniawliteraturzeprzedmio-
tuwskazujesięnakilkaperspektywjegookreślania.Możebyćzatempostrzegane
jakojednostronne(instrumentalne)oddziaływaniewychowawcynawychowankalub
jakowzajemne,obustronneoddziaływanie(podmiotowe),albojakoproceszacho-
dzącywśrodowiskużyciaczłowieka(M.Łobocki2003,s.6–41;B.Śliwerski2007,
s.31).M.Przetacznik-Gierowskawskazujenatomiastnaalternatywnesposobyrozumie-
niawychowania,m.in.wychowaniepermanentne,ustawiczne;naturalne(wrodzinie,
wgrupierówieśniczej);teleologiczne(M.Przetacznik-Gierowska1994,s.8).Inneroz-
różnieniewpodejściudodefiniowaniazjawiskawychowania,wiążesięzrozumieniem
tegofenomenuwjegoszerszymorazwęższymznaczeniu.Wychowaniewznaczeniu
szerszymdotyczyoddziaływanianacechy,dyspozycjekierunkowe(ideały,postawy,
upodobaniaczyzainteresowania)orazinstrumentalne(wiedza,uzdolnienia,spraw-
ności,nawyki,umiejętności)osobowościczłowieka(por.H.Muszyński1981,s.26,
M.Przetacznik-Gierowska,1994,s.8).Takierozumieniewychowaniadotyczycałości
psychikiczłowieka.Koncentrujesięwięc„zarównonarozwojuumysłowymiuczu-
ciowymjednostki,jakrównieżnasferzejejmotywacjiikonkretnychdziałań”.Nato-
miastwychowaniewznaczeniuwęższymdotyczyprzeżyćemocjonalno-motywacyj-
nychjednostki,atakżejejzachowaniaorazpostawspołecznieimoralniepożądanych
(M.Łobocki2003,s.32).Szczególniewyrazisteróżnicewpodejściudorozumienia
wychowaniazaznaczająsięwkontekściespojrzenianatozjawiskozpunktuwidzenia
ujęćtradycyjnych,konserwatywnych(podkreślającychjednostronnośćwspomnianych
jużwyżejoddziaływań)czyteżzpunktuwidzeniapodejściapodmiotowego,oparte-
gonarespektowaniupotencjalnychmożliwościrozwojowychdzieciimłodzieżyoraz
wspomaganiaichwtymrozwoju.Definicjetegorodzajumajączęstocharakterujęć
pajdocentrycznych.Naaspektwychowaniainstrumentalnegoorazprzeciwstawne-
gomuwychowaniapodmiotowego,szczególnąuwagęzwracateoretykwychowania
M.Łobocki,przyjmującpodziałdefinicjiwychowaniazewzględunato,czywywiera
onobezpośredniczyteżpośredniwpływnarozwójdzieciimłodzieży.Autorpodkre-
śla,żedyrektywnekierowanierozwojemdzieciwwychowaniubezpośrednim,odbywa-
jącesię„bezczynnegoudziałusamychwychowankówlubzwyraźnymograniczeniem
ichwłasnejaktywności”,niesiezasobąniebezpieczeństwomanipulowaniawychowan-
kami,ichuprzedmiotowienia,anawetbrakuposzanowaniagodnościosobistejdzieci
imłodzieży.Natomiastwychowaniepośrednie,rozumianejakowspomaganiewroz-
woju,wiążesięszczególniezaktywizowaniemdzieciimłodzieżywichsamorozwoju,
„czyliwświadomymdokonywaniuprzeznichpozytywnychzmianwewłasnychza-
chowaniachipostawachwobecinnych”(M.Łobocki2003,s.39).Wtakrozumianym
wychowaniudużeznaczeniemawspółdziałanieiwspółpracamiędzywychowywanym
iwychowującym,jakrównieżwzajemneichporozumiewaniesię„watmosferzeau-
tentycznegopartnerstwaidemokratyzmu”(M.Łobocki2003,s.36–41).B.Śliwerski
