Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Naturalnepodstawynormatywności:HobbesiHume
–żeUzrozumieniesposobudziałaniapojedynczychjednostekpozwalazrozumieć
lepiej,jakludziewspółdziałająwgrupach”
20
.Następnieprzechodzidoprezentacji
stanuprzedspołecznego,określanegojakoUstannatury”.Ludziewstanienatury
sąwolniirówni,ależyjąwciągłymniebezpieczeństwieśmierci
21
.Niewykazują
naturalnychtendencjidowspółpracy,aleraczejskłonnościegoistyczne,stądteżich
życieprzypominawojnęwszystkichzewszystkimi.Ludziesąjednakracjonalni,
kierująswoimpostępowaniemtak,abyuzyskaćjaknajwiększekorzyściosobiste.
Ztakrozumianejracjonalnościwynikająregułyprawanatury.JakpiszeHobbes:
Jestwięcprawonaturalne(...)wskazaniempodyktowanymprzezzdrowyro-
zumidotyczącymtego,conależyuczynićalboczegonależyzaniechaćgwoli
zachowaniażyciaizdrowiajaknajdłużej.Pierwszymifundamentalnym
prawemnaturyjest,iżnależyszukaćpokoju,gdziezaśjestniemożliwy,tamnależy
szukaćpomocywwojnie(...).Jednymzprawnatury,którewypływająztamtego
prawa,jestto,iżniemożliwejest,iżbywszyscyludziezachowaliuprawnieniedo
wszystkichrzeczyiżekoniecznejest,iżbypewneuprawnieniaprzenieślinainnych
albożebysięichwyrzekli22.
Hobbesowskaracjonalnośćodnosisiędośrodkówicelów,służącwypraco-
waniumodusvivendi
23
.Ludziezawierająwięcumowęspołeczną,czegoskutkiem
jestustanowienieprawairegułmoralności.Narzeczbezpieczeństwazrzekająsię
przytymczęściswojejwolności,przekazującjąsuwerenowi–władcyabsolutnemu,
któregowoliodtądpodlegają.Egzekwującprawo,suwerenkorzystaćmożezkolei
zkaristrachuprzednimi.
Wyżejnaszkicowanyscenariusz–mającystatuseksperymentumyślowego,
aniekonstrukcjihistorycznej–pokazującyprzejścieodstanunaturydospołe-
czeństwaopartegonaumowiespołecznej–interpretowanybywaniekiedyna
korzyśćpesymistycznejwizjinaturyludzkiej–pogląduilustrowanegosłynnym
cytatem:UŻycieczłowiekajestsamotne,biedne,bezsłońca,zwierzęceikrótkie”
24
.
Nadmienićtrzebajednakkoniecznie,żeHobbesniepisałonaturzeludzkiej,
rozumianejjakowiązkacech,aleoludzkiejsytuacjiegzystencjalnejwstanie
przedspołecznym.JakzaznaczaMarcinKról,niemożnapowiedziećwięc,że
zdaniemHobbesaczłowiekjestzeswejnaturyzły
25
.Niesąrównieżsłuszne–jak
20
Por.S.Duncan,hasłoUThomasHobbes”(w:)TheStanfordEncyclopediaofPhilosophy(Summer
2013Edition),red.E.N.Zalta,http://plato.stanford.edu/archives/sum2013/entries/hobbes/.
21
Ibidem;zob.takżeinneopracowania,naprzykładA.Szahaj,M.N.Jakubowski,Filozofia
polityki,Warszawa2008,s.38–41orazA.Lloyd,S.Sreedhar,Hobbes’sMoralandPoliticalPhilosophy
(w:)TheStanfordEncyclopediaofPhilosophy(Spring2014Edition),red.E.N.Zalta,http://plato.stanford.
edu/archives/spr2014/entries/hobbes-moral/.
22
T
.Hobbes,Elementyfilozofii,t.II,tłum.Cz.Znamierowski,Warszawa1956,s.219–220.
23
Por
.R.Rorty,Filozofiajakopolitykakulturalna,tłum.B.Baran,Warszawa2009,s.63.
24
T
.Hobbes,Lewiatan,tłum.Cz.Znamierowski,Warszawa1954,2009,s.110.
25
M.Król,Filozofiapolityczna,Kraków2008,s.47–52.
27
