Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MateuszHohol
zkoleizauważaChristineKorsgaard–interpretacjemówiące,żesuwerenmoże
wsposóbdowolnyokreślać,cojestdobre,acozłe.WLewiatanieHobbeswprost
odnosisiędokwestiiUdobra”iUzła”:
Otym,czegoludziepożądają,mówisię,iżludzietolubią;mówisięzaś,że
nielubią(nienawidzą)tychrzeczy,doktórychmająawersję.Takwięcpo-
żądaćilubićtotosamo;pozatym,żeprzezpożądanieoznaczamyzawsze
nieobecnośćprzedmiotupożądanego,przezlubieniezaśnajczęściejobecność
przedmiotu.Podobnierównieżprzezawersjęoznaczamybrak,przeznielu-
bienieobecnośćprzedmiotu(...).Cokolwiekzaśjestprzedmiotemjakiegoś
apetytuczypożądania,toczłowieknazywaswoimdobrem.Przedmiotzaś
swegowstrętuczyawersjinazywazłem;cozaśjestprzedmiotemwzgardy,
tonazywanikczemnyminiegodnymuwagi.Tebowiemwyrazy:dobry,zły,
godnywzgardy,nazawszeużywanezuwzględnieniemosoby,którasięnimi
posługuje26.
Odpowiedzidomagasięjednaknastępującepytanie:cosprawia,żeprawo
imoralność(stanowioneprzezsuwerenawwyżejwskazanychramach)sąnorma-
tywne,acozatymidzie,cosprawia,żeobowiązują?ZdaniemChristineKorsgaard,
Hobbesiinnizwolennicywoluntaryzmu:
(...)odnaleźliostateczneźródłaobowiązkuwrozkazieBoganiedlatego,
żeakceptowaliśredniowiecznąalboreligijnąkoncepcjęświata,aleraczej
dlatego,żeprzyjęliNowożytnąNaukowąWizjęŚwiata.Wierzyli,żepo-
trzebaBogabądźsuwerenaoboskiejmocy,bynarzucićwymogimoralne
neutralnejnaturze27.
JakcelniezauważazkoleiBartoszBrożek,wkonstrukcjisuwerenawolun-
taryściwykorzystaliśredniowiecznąideęBogajakonajwyższegoprawodawcy
(stanowiącegoprawoodwieczne)
28
.Sankcje,którymidysponujesuweren,niepełnią
jednakjedyniefunkcjimotywacyjnej–cowięcej,ichpodstawowymcelemniejest
motywowanieobywatelidozachowańokreślonegotypu
29
.Gdybytakbyło,Hobbesa
możnabyłobyzaliczyćdogronaprekursorówprawniczegopozytywizmu.Prawo,
któregocechąjestnormatywność,niejesttujednakUnakazempopartymgroźbą”.
Sankcje–jakpodkreślaKorsgaard–mająprzedewszystkimugruntowaćautory-
tetsuwerena.Autorytetsuwerenajestzkoleigwarantemnormatywności,awięc
iobowiązywanianorm
30
.Bezautorytetuobowiązek,którysprawia,żemoralność
26
T
.Hobbes,Lewiatan,s.129–130.
27
Ch.M.Korsgaard,TheSourcesofNormativity,s.22.
28
Por
.B.Brożek,Normatywnośćprawa,s.38.
29
InnywoluntarystaSamuelvonPufendorftwierdził,żeczyndobrytotaki,któryniewynika
zestrachuprzedkarą,alezwewnętrznychprzekonańjednostki.Por
.ibidem,s.39.
30
Por
.Ch.M.Korsgaard,TheSourcesofNormativity,s.21–27.
28
