Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
1(Nietylko)neuronalnaorganizacjasystemuwłasnegoJaamodyfkacjetożsamości
1.1.INFORMACJEOGÓLNE
Powyższesłowatwórcyfilozofiidialoguuświadamiajązjednejstronyfakt,żewłasne,
świadomeizintegrowanieJajestnajwiększąwartością,jakąposiadamy,zdrugiejzaś-
niewyobrażalniewielkątragedięczłowieka,któryuświadomiłsobie,żeprzestałjużbyć
tym,kimbył,wsensiedosłownymiprzenośnym,gdyżzmieniłsięjakoosoba,zerwaniu
uległyjegorelacjeznajbliższymiosobamiorazzeświatemzewnętrznym.Oznaczato
nietylkodramatutratywłasnegoJa,lecztakżezaburzeniaprocesutożsamości.Rozpa-
dowiulegabowiemnietylkowewnętrznyświatdanegoczłowieka,aletakżejegoświat
zewnętrznyiwrezultaciejegożycietraciswójdotychczasowysens.
Oczywiściemożnatouznaćzaodczuciaczystosubiektywne,leczkiedysąoneprze-
żywaneprzezosobędotkniętąkryzysemtożsamości,mogądoprowadzićdopoważnych
zmianwjejfunkcjonowaniu,anawetdopopełnieniasamobójstwa.Wartotuuświadomić
sobie,żeosobatakastraciłato,conajważniejsze-własneJa-ajejistnienieogranicza
sięjedyniedoegzystencjibiologicznej,pozbawionejistotowegopierwiastkaczłowie-
czeństwa.
Zachodzitupodobieństwodostanuosobyzciężkimuszkodzeniemmózgowia,
wtymjednakprzypadkubrakpoczuciaistnieniaJamapodłożeneurologiczneinależy
torozumiećwsensiedosłownym,aniemetaforycznym.Takaosobamożeutracić
poczuciepercepcjisiebieorazzwiązkuotoczeniazeswoimorganizmem.Szczególnie
jaskrawoilustrujątoprzypadkipacjentówpourazachpniamózgu,którzycierpiąna
zespółzamknięcia(ang.locked-in-syndrome,LIS).Takipacjentjestwpełniprzytomny
iświadomy1,jednakjegociałopozostajebezwładnezpowoducałkowitegoparaliżu
niemalwszystkichmięśniszkieletowychzwyjątkiemmięśnikontrolującychoczy.Nie
tylkonieodczuwaonswojegociała,aleczęstotakżegłowyczypołowytwarzy.Może
teżtwierdzić,cozregułyobserwujesięwwarunkachklinicznych,żeniejestjużtąsamą
osobą,którąbyłprzedwypadkiem(por.Pąchalska2007a).Matozwiązeknietylkoze
stanemstrukturyneuronalnej,lecztakże-amożeprzedewszystkim-zezmianąrelacji
zeświatemzewnętrznymibrakiemmożliwościwpływunaterelacjeprzeztęosobę.
Właściwyprzebiegtychrelacjizależyodprawidłowegofunkcjonowaniamózgu.
Mózgsprawujebowiemkontrolęnadwszystkiminarządamicielesnymiiprocesamifizjo-
logicznymiijednocześniezapewniaaktywnośćumysłu.Odpowiadawięczaświadomość
isamoświadomość,procesypoznawcze,takiejakinteligencja,pamięć,podejmowanie
decyzji,twórczośćartystycznaorazprocesyemocjonalne,wtymempatię.Stanowiwięc
strukturalnąpodstawęzłożonegosystemuJa(por.Pąchalska,Kaczmarek,Kropotov2020).
1.1.1.Międzysnemadniem
Gdyzdrowyludzkimózgbudzisięzesnu,wielkasiećneuronów,migocącychdotąd
wjegoczęściachpodkorowych,stajesięroziskrzonympolemrytmiczniebłyskających
1Zespółzamknięciatorzadkiezaburzenieneurologiczne;jestonteżzwanyśpiączkąrzekomąlubśpiączką
jasną.
