Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
ETAPY.Wychowaniedożyciawreżimie...
wypowiedzenia.Wfigurzemartwejklasy13uchwyconezostająpoczu-
ciezamknięciawświeciewojennychtraum,obrazówikonsekwencji
orazklaustrofobicznaniemożnośćflprzewietrzenia”dusznejatmosfery
śmierci.Makabryczne,naturalistyczneobrazy(uczniówflbezgłów
zkadłubamizwęglonymi”
,oczu,któreflzorbit”dosłownieflwypły-
nęły”
,zamiast–naskutekdziecięcegozadziwieniapoznawanymświa-
temiwzaledwieprzenośnymsensie–flwyjśćzorbit”)niedająszansy
nauwolnieniesięodwojny.Ichoćflzatarłysię”polatachindywidualne
cechyofiar,przepadłyichflnazwiskaimiona/Twarze”
,topozostałopo-
czucieichflobecności”(choćprzecieżnieobecności)naprowadzonejod
latbolesnejlekcji.Światobarczonytakązniewalającąpamięciązawsze
jużbędzieokaleczony,niedasięflotworzyćokna”nalepszewidoki,na
światodbudowywanypokatastrofie.Ktozresztąmiałby–wkalekim
(fizycznieipsychicznie)społeczeństwie,pełnymwyrwpotych,których
zabrakło–zająćsięodbudową?Metaforaflpustkiniezabitejdeskami”
przywodzinamyślflzabitądechami”prowincjęnaznaczonąwojenną
traumąipowojennymbrakiem,jednaktroptenodsyłatakżedośmier-
ci.Przezflniezabicie”sugerowanejestjakieś(wojenne?)flzabicie”
,ale
flpustkaniezabitadeskami”ewokujerównocześnieflniepochowanych
wtrumnach”
,awzwiązkuztympustkępełnąśmiercitakpowszech-
nej,żeniemożliwejdopogrzebaniaiodczuwalnejprzeztojakoota-
czającażyjącychwprzynależnejimprzestrzeni.Próbaracjonalizacji
(flniektórzyznichitakbyjużumarli”)niekończyzmagańztraumą.
Szeregakwatycznychobrazówzdajesięwprawdziezmierzaćkuzro-
zumieniu,żeczasflpłynie”izacieraprzeszłość,aprzyszłośćnależydo
życia(flPłyńdalejżywawodo”),jednakostatniwerstozgodanawciąż
silniejszą(bopogłębiającąsię;amożeteżgłębszą,bardziejznaczącą,
przenikającąjeszczegłębiejwistnienie)samotnośćtego,który–wbrew
naturalnemuporządkowi,zniszczonemuwojną–przeżyłswoich
13NasuwającysięnamyślprzylekturzewierszaspektaklTadeuszaKantora
Umarłaklasawystawionow1975roku–wtymsamymrokuukazałsięBłyskobra‑
zu.Podobneflszkolne”wizjeznaleźćmożnawNaszejklasieTadeuszaSłobodzian-
ka(opodobieństwachiróżnicachmiędzyUmarłąklasąiNasząklasąpiszeLeonard
Neuger;L.Neuger:Splot.RefleksjenadHNasząklasą”TadeuszaSłobodzianka.W:T.Sło-
bodzianek:Naszaklasa.HistoriawXIVlekcjach.Gdańsk2009,s.101–108).Wobusztu-
kachupioryofiarZagładyzostająjednakdopuszczonedogłosu,tymczasemkalekie
widmazwierszaLekcjaniemogąsamemówićoswoimlosie–tonauczycielonich
opowiada,koncentrującsięraczejnatraumietych,którzyprzeżyli.
