Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Onudzieogólnie
29
powodującąsilneiprzewlekłecierpienie,podczaskiedyToohey(2012)niewierzy
wnudęegzystencjalną,uważającjązakreacjęintelektualno-literackąnobilitującą
banałnudy,azarazemkonstrukcjęnazbytszeroką(obejmującą:nudęsytuacyjną,
depresję,alienację,poczuciezbyteczności,poczucieograniczenia,apatię,wstrętitym
podobne),abymogłabyćużyteczna.Przytoczona,dosyćwyjątkowa,opiniaTooheya
niewszystkichprzekonuje–porównajbrakpoczuciasensujakokluczowyargument
zaistnieniemnudyegzystencjalnejuLarsaSvendsena(2017).Sądzę,żenudajest
złożonym,wieloskładnikowymzjawiskiem,anieprostymwswejjednorodności
odczuciem,coujawniasięzarównowopisachliterackichczyfilozoficznych,jak
iwempirycznieukierunkowanychstudiach(m.in.Fahlman,Mercer-Lynn,Flora
iEastwood,2013;Goetziin.,2014).
Opróczargumentówtakichjakprzedstawionewyżej,odwołującychsiędopewnej,
przekraczającejnawetgranicęgatunkuludzkiegostałościdoświadczeniawwarun-
kachograniczeniamożliwościżyciowych,mamydowdyspozycjiteżargumenty
historyczno-lingwistyczne.JakprzypominasłusznieMariuszFinkielsztein(2016a),
opierającsięnawłaściwychsłownikach,„nuda”wszesnastowiecznejpolszczyźnie
oznaczałazłesamopoczucieinudności
15
,zaśłacińskanausea(bądźalternatywnie
nausia)wznaczeniupodstawowymto:mdłości,chorobamorskaiwymioty,awzna-
czeniuprzenośnym–stanpsychiczny.Innyodcieńnudyoddajełacińskietaedium
oznaczającewstręt,niechęćbądźodrazę(wprzywoływanymjużprzezemniewyra-
żeniutaediumvitaechodzioodrazędożycia),jednaknajęzykpolskitłumaczonejest
takżejakonuda.Odłacińskiegotaediumpochodzi,cotakżeprzypominaFinkielsztein
(2016a),nazwanudywróżnychwspółczesnychjęzykachromańskich,np.iltedio
powłosku
16
.Odczasówantykuznanyjestteżfenomennudziepokrewny:horror
loci,czyliobawaprzedpozostaniemwjednymmiejscu(trwogamiejsca,zgroza
miejsca)–zrodzonezwewnętrznejpustkiiznużeniapragnienienowości,odmiany,
wyrażającesięwfizycznymprzemieszczaniusię,wruchu,podróżach.Niestetynie
dająoneukojenia,gdyżczłowiekowładniętytegorodzajutrwogązawszedąży
dotego,bybyćgdzieindziej,wzłudnymprzekonaniu,żetambędziemulepiej.
PragnienieczęstejzmianymiejscapobytupotępiłwpierwszejksiędzeListówmoral-
nychdoLucyliusza(chodziolistII),datowanychnasiódmądekadęIwieku,Seneka
(1998,s.33)słowami:„niestatecznegotoduchaoznakatakiemiotaniesię”.Dobrą
ilustracjętegofenomenuznajdziemy(por.Toohey,2004)podkoniectrzeciejksięgi
dziełaLukrecjusza(1994,s.143)zIwiekuprzednasząerąOnaturzerzeczy,wktó-
rymautoropisałnerwowemiotaniesiępewnego,danegoczytelnikomzaprzykład,
15Termin„nuda”wpolszczyźnietozapożyczeniezjęzykówruskich,wktórychzrazuoznaczała
ucisk,przymus,apóźniejnieprzyjemnesamopoczuciepsychicznelubfizyczne(https://sjp.pwn.pl/
poradnia/haslo/Nudny;16753.html;zob.również:Bizior-Dombrowska,2016).
16Wjęzykuwłoskimnaokreślenienudymamyteżżeńskirzeczowniklanoia,wywodzącysię
prawdopodobnieprzezstaroprowansalskizłacińskiegoodium:nienawiść,awersja(inodiare–nie-
nawidzić).Nadalniedalekojesteśmysemantycznieodsłowataedium.Swojądrogąlanoiawspół-
brzmi(dosłownie)zfrancuskiml!ennui,cosłychaćchybajeszczewyraźniejwewłoskimczasowniku
zwrotnymannoiarsi.
