Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ1.JAKĄNAUKĄJESTPSYCHOLOGIA?
możeopaczniezinterpretowaćinstrumentalneodwoływaniesiędo
światopogląducelemuśmierzeniaegzystencjalnejtrwogiwsytuacji
zagrożeniażycia,widzącwtymprzejawtranscendencji.Przykładyte
pokazujązjednejstronymożliwośćróżnychinterpretacjitychsamych
zjawisk–pytanietylkoczytrafnych?–zdrugiejilustrująstarąchoć
niejednokrotnieignorowanąprawdępsychologiczną,żemotywacja
jestzregułypolimorficznaitrudnosprowadzaćdanezachowanie
dojednejprzyczyny,azwłaszczazachowaniezłożone.
Wśródzałożeńmetasystemowychonajwyższymstopniuogólności
przyjmowanesąconajmniejdwa:(1)człowiekzostałukształtowa-
nywtokuewolucji,(2)czymśspecyficznymdlaczłowieka–natle
innychorganizmówżywych–jestodniesieniedowartości,traktowa-
neprzeznasjakoprzynależnedosferypsychicznej,aprzezniektórych
jakokonstytuująceodrębnąsferę–duchową(np.KushneriPargament,
2013).Pochodnątychzałożeń,azwłaszczadrugiego–niezależnie,
czyakcentujemysferępsychiczną,czyduchową–jestochronagod-
nościczłowiekawewszelkichdziałaniach,którychjestuczestnikiem.
Rozważmydwaprzykładyświadcząceoznaczeniupodejściaewo-
lucyjnegowewspółczesnejpsychologii.PięcioczynnikowaTeoria
Osobowości(tzw.WielkaPiątka,BigFive)autorstwaPaulaCostyiRo-
bertaMcCrae’a(McCraeiCosta2003/2005),zawierającauniwersal-
nymodelstrukturyosobowości,opierasięnatezieoewolucyjnym
pochodzeniuczłowieka.Tezatawyznaczasenshipotezyleksykalnej,
wedługktórejludzierozwijali,ajednocześnienazywalitecechy,któ-
redlaprzetrwaniaiadaptacjibyłynajważniejsze,wtymprzypadku:
ekstrawersja,neurotyczność,ugodowość,sumiennośćiotwartość
nadoświadczenie.Wtensposóbstrukturaosobowości,ściślejmó-
wiąc:najważniejszekonstytuującejącechy,zakodowanesąjęzyku,
adokładnie:wliczbieiznaczeniuokreśleń–najczęściejprzymiotni-
ków–używanychdoopisuczłowieka(Goldberg,1990).
27