Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Obrazsiebie.Projekcjatwórczawwytworachplastycznychdzieci...
ściform,tworzypewnącałość”14.Byłotoniezgodnezówcześnieprzyjętymi
poglądami,głoszonyminagruncieoficjalnejpsychologiinaukowej.Wramach
tejdziedzinyusiłowanopoznaćfunkcjonowanieczłowiekazapomocąekspe-
rymentalnychtechnikstosowanychwnaukachprzyrodniczych.Pozwalałyone
jedynienabadanieelementówjegopsychiki,głównieprocesówpsychicznych,
takichjaknp.:spostrzeganie,pamięć,myślenie.Dlapełnegopoznaniaczło-
wiekaokazałosiętoniewystarczające,gdyżbadaniaprowadzonewwarunkach
laboratoryjnychkoncentrowałysięnajegoreakcjachnabodźceeksponowane
weksperymentach,całkowiciepomijającsferęosobowości.Prawdopodobnie
takieujęciestałosięprzyczynąkryzysuwspomnianejnauki,zwłaszczażepo-
trzebapoznaniaczłowiekajakozintegrowanej,charakteryzującejsiępewną
autonomiącałościnarastała,czegoświadectwemmogąbyćliczne,powstające
wramachróżnychnauk-teorieosobowościorazodmiennesposobyjejdefi-
niowania15.GordonAllportwyodrębniłichokołopięćdziesięciu16.Zewzględu
natakogromnąróżnorodnośćtrudnoprzytoczyćjewszystkie,zwłaszczaże
niejesttocelemniniejszegoopracowania.Możnanatomiastzastosowaćsiędo
zaleceńCalvinaS.HallaorazGardneraL.Lindzeyaidefiniowaćosobowość
zgodniezprzyjętymizałożeniamiteoretycznymi,zaktóreuznanokoncepcję
poznawczą(kognitywną)17.
2.Charakterystykapoznawczegopodejściadoosobowości
Poznawczepodejściedoosobowościzakłada,żeczłowiekstanowicałość,pod-
miotpoznającysamegosiebieiświat,działający(przeważnie)świadomie,aco
zatymidzie-mającywpływnawłasneżycie18.Głównynaciskkładzionyjest
namyślenieizachowanieczłowiekaorazichwzajemnywpływnakształtowa-
nieiwyrażanieosobowości.Źródłemtegopogląduwydawaćsięmożemyśl
zawartawKartezjańskimpowiedzeniucogitoergosum,gdzieistnienieczło-
wiekautożsamionezostaje„zmyśleniemjakopoznaniem”19.Rolaprocesów
14M.Porębska,Osobowośćijejkształtowaniesięwdzieciństwieimłodości,Warszawa1991,s.7.
15Por.W
.Szewczuk,Osobowość[w:]Encyklopediapsychologii,red.W
.Szewczuk,Warszawa
1998,s.364.
16Por.G.Allport,Personality:Apsychologicalinterpretation,NewYork1937.
17Por.C.S.Hall,G.L.Lindzey,Teorieosobowości,Warszawa1990,s.25.
18Por.M.Kofa,D.Doliński,Poznawczepodejściedoosobowości[w:]Psychologia.Podręcz-
nikakademicki,red.J.Strelau,Gdańsk2000,t.2,s.561;Reprezentancipodejściapoznawczego,
mimoodcinaniasięodpoglądówgłoszonychwramachinnychkierunków,np.odpsychoanalizy
przejęlitraktowanieosobyjakosystemu,zaśodpsychologiihumanistycznejifenomenologicz-
nej-zainteresowanie,m.in.wewnętrznymświatemczłowieka,samoświadomością,obrazem
siebie(por.M.Kofa,D.Doliński,Poznawczepodejście...,s.563).
19A.Biela,Współczesnetendencjewpsychologiipoznawczej[w:]Problemywspółczesnejpsy-
chologii,red.A.Biela,C.Walesa,Lublin1992,s.47.