Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Obrazsiebie.Projekcjatwórczawwytworachplastycznychdzieci...
odproblematyki„ja”
.Pojawiłasięonaponowniewlatachsiedemdziesiątych
wrazzwyparciemprzezpsychologiępoznawcządotychczasobowiązującego
behawioryzmu.Współczesnapsychologiaprzypisujepojęciu„ja”corazwięk-
szeznaczenieorazpoświęcazwiązanejznimproblematycedużouwagi.Jest
onoobecnieprzedmiotemintensywnychbadań.
3.1.Problematyka„ja”wujęciuhistorycznym
Przystępującdorozważańnadobrazemwłasnejosoby,wartozastanowićsię
nadźródłamizainteresowaniapsychologówtymzagadnieniem,możnaprzy
tymdodać,żeproblematykatajestobecnawpsychologiiodczasówpowstania
tejdziedzinynauki.
HenrykGasiuldostrzega,iżzaprekursorów,proponowanychwspółcześ-
niepsychologicznychteorii„ja”uznaćmożnafilozofów,przedstawicielitzw.
empiryzmuangielskiego-JohnaLocke’aiDavidaHume’a,którzyzapunkt
wyjściaswoichfilozoficznychrozważańprzyjęli„(...)ideeszczegółowe,jakim
sąimpresje-wrażeniapoznawcze”35.Tymsamymwichpoglądachdostrzec
możnanawiązaniadofilozofiiKartezjusza.
WujęciuJ.Locke’aludzkiepoznanieopierasięnaoperacjachdokonywanych
naideach.Zasługąwspomnianegofilozofajestzwrócenieuwaginazwiązektoż-
samościzeświadomością.Ono(„ja”)wchodzącewjejskładzawierawsobie
...towszystko,cotworzyosobę,awięctakże„członkiciała”
.Osobazaśoznacza
„(...)istotęmyślącąiinteligentną,obdarzonąrozumemizdolnościąrefleksji,która
możeujmowaćsiebiemyśląjakosamąsiebie,toznaczyjakotąsamąwróżnychczasach
imiejscachmyślącąrzecz.Możetozaśuczynićjedyniedziękiświadomościswojego
»ja«,odmyślenianieodłączneji,(...),dlaniejistotnej;wszakniemożliwe,abyktośpo-
strzegałniepostrzegając,żepostrzega”36.
UHume’a,podobniejakuLocke’aodpowiednikiem„ja”jestpojęcieidei.
Procespercepcjipozwalanauchwycenie„ja”
,niemniejważnąrolęodgrywa
pamięć.TakjakLocke-Humezauważaciągłość„ja”37.
Podsumowującpoglądyna„ja”
,reprezentowaneprzezLocke’aiHume’a,
H.Gasiulsłuszniedostrzega,żeuobufilozofów
...„ja”jestdoświadczanympsychiczniefaktem,aleijednocześnieefektemświadomo-
ści,pamięciipercepcji(niemastatususamodzielnieistniejącegobytu,substancji)38.
35M.A.Krąpiec,Okresyigłównenurtyflozofi[w:]M.A.Krąpiec,S.Kamiński,Z.Zdybicka,
A.Maryniarczyk,P
.Jaroszyński,Wprowadzeniedoflozofi,Lublin1999,s.65.
36J.Locke,Rozważaniadotyczącerozumuludzkiego,Kraków1955,t.1,s.471.Cyt.za:
H.Gasiul,Oblicza„Ja”wświetlewybranychkoncepcjipsychologicznych.Pojęcie,rozwój,patologia,
Bydgoszcz1993,s.7.
37Por.D.Hume,Traktatonaturzeludzkiej,Oumyśle,Kraków1951,t.1,s.520.Cyt.za:
H.Gasiul,Oblicza„Ja”...,s.7.
38H.Gasiul,Oblicza„Ja”...,s.8.
